Leonid Brejnev kimdir

Leonid Brejnev kimdir, Sovyetler Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri arasında silahlanmayı sınırlandırmak için ilk görüşmelerin bir sonuca bağlanabilmesi yolunda önemli katkılarda bulundu.

Leonid Brejnev, 19 Aralık 1906 tarihinde Kamyanske, Ukrayna‘da Ukrayna’lı bir maden işçisinin oğlu olarak doğmuştur. Tam adı Leonid İlyiç Brejnev‘dır. 15 yaşındayken ailenin geçimine katkıda bulunmak için çalışmaya başladı. 1923 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin (SBKP) Genç Komünistler Birliği’ne (Komsomol) girdi. 1927 yılında Kursk Ziraat Enstitüsünden mezun oldu. Bilgisini gittiği akşam kurslarında ilerleterek 1927’de topografi ve toprak ıslah uzmanlığı konusundaki eğitimini tamamladı.

1927-19 müfettişliği yaptı, tarım üretimini örgütlemek üzere Urallar’a gönderildi. 1931-35 yılları arasında Dnyeprodzerjinsk Metalurji Enstitüsü’nde eğitim gördü. Maden mühendisliği dalında eğitim görmeye başladı ve 1935’te yüksek mühendis unvanını alarak üniversite tahsilini tamamladı. Aynı kentte mühendis ve teknik okul müdürü olarak çalıştı. Bu arada 1931’de üye olduğu SBKP’nin yerel örgütünde çeşitli görevlerde bulundu.

Josef Stalin yönetimi altında yıldızı hızla parladı; 1938 yılında partide sürekli kadroya alındı, 1939’da Dnyepropetrovsk bölgesi parti komitesi sekreterliğine yükseldi.

II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu’da parti komiseri olarak görev aldı ve çeşitli cephelerde savaştı. 1941 yılında albaylığa, 1943 yılında tümgeneralliğe yükseltildi ve 1942-1945 yıllarında 4. Ukrayna cephesi’nin siyasal yönetimini üstlendi. 1944 yılında Kafkasya, Karadeniz ve Ukrayna cephelerinde ordu siyasal komiseri olarak bulundu ve Ukrayna cephesi siyasal komiserinin başkanlığına getirildi.

Leonid Brejnev, II. Dünya Savaşı sonrasında Ukrayna‘daki çeşitli bölgesel parti komitelerinin başkanlığını yürüttü. Dinyeper Lenin Hidroelektrik Santralı ve Zaporoj’daki çelik tesislerinin kuruluşunda görev aldı. 1950’de Moldavya Komünist Partisi Merkez Komitesi birinci sekreterliğine getirildi. Ardından 1952’de SBKP’nin XIX. Kongre’sinde Merkez Komitesi üyeliğine, Merkez Komitesi’nin ilk toplantısında da Merkez Komitesi sekreterliği ve Merkez Komitesi Prezidyumu’nun aday üyeliğine seçildi.

Josef Stalin‘in 5 Mart 1953 tarihinde ölmesi üzerine, Leonid Brejnev, Merkez Komite’deki bütün görevlerinden çekilmek zorunda bırakıldı ve korgeneral rütbesiyle Savunma Bakanlığı siyaset dairesinin başkan yardımcılığına getirildi. Ama çok geçmeden 1954 yılında Kazakistan Komünist Partisi ikinci genel sekreterliği görevine atanarak Kazakistan’a sürüldü. Bu görevi sırasında parti içinde Nikita Kruşçevci kanatta yer aldı ve Nikita Kruşçev‘in öncülük ettiği İşlenmemiş Toprakların Tarıma Açılması Kampanyasının başarılı bir uygulayıcısı oldu. Kısa bir süre sonra 1955 yılında Kazakistan Komünist Partisi birinci sekreterliğine yükseldi.

SBKP’nin 1956 yılındaki XX. Kongresi’nde yeniden eski görevlerin döndü; Merkez Komitesi’ne seçildi. Ertesi yıl Nikita Kruşçev‘i görevden uzaklaştırmayı amaçlayan “antiparti” gruba karşı mücadelede gösterdiği bağlılık nedeniyle, Prezidyum asil üyeliğine getirildi. Ağır sanayi ve özellikle uzay araştırmaları alanlarında üstlendiği görevleri başarıyla yerine getirdiği için “sosyalist emek kahramanı” nişanı aldı. 7 Mayıs 1960 tarihinde, Kliment Voroşilov‘un yerine SSCB‘de devlet başkanlığına denk olan Yüksek Sovyet Prezidyumu başkanlığına getirildi. 15 Temmuz 1964’te bu görevinden istifa etti ve Merkez Komitesi ikinci sekreteri olarak Nikita Kruşçev‘in yardımcılığını üstlendi. Üç ay sonra Kruşçev’i iktidardan düşüren koalisyona katıldı ve 14 Ekim 1964 tarihinde Nikita Kruşçev‘in yerine SBKP birinci sekreteri, 1966’dan sonra genel sekreteri oldu.

14 Ekim 1964 tarihinde Leonid Brejnev, SBKP (Sovyetler Birliği Kominist Partisi) genel sekreteri ve 4. devlet başkanı oldu.

Başbakan Aleksi Kosigin ile “kolektif önderliği” kısa bir süre paylaştıktan sonra yönetimin en etkili kişisi olarak öne çıktı. Bununla birlikte, kolektif önderlik sistemi çerçevesinde, kapitalist ülkelerle diplomatik ilişkiler ve ekonomik kalkınma gibi birçok devlet işini Bakanlar Konseyi Başkanı Kosigin ile Yüksek Sovyet Prezidyum başkanı Nikolay V. Podgorni’ye bıraktı ve daha çok askeri işler ve dış politika sorunlarıyla ilgilendi. Eylül 1965’te, giderek parçalanmakta olan Doğu Bloku’na bir çeki düzen vermek amacıyla Varşova Paktı‘nın daha iyi işleyecek bir duruma getirilmesini ve önemli işlerin ele alınması için “sürekli ve hazır bir mekanizma” kurulmasını istedi. 1966’da yapılan XXIII. Kongre’de Leninist ilkelere bağlılığını ilan etti. Bu arada ülkedeki ideolojik muhalefeti bastıracak önlemler aldı.

Daha önce 1961-64 arasında birçok yabancı ülkeye geziler yapan Brejnev, 1965’te de Arnavutluk dışındaki bütün Doğu Avrupa ülkelerini dolaşarak Doğu Bloku içindeki dayanışmayı güçlendirmeye çalıştı. 1968’de Alexander Dubček yönetimindeki Çekoslovakya, sosyalist yönetim sistemini ve parti denetimini liberalleştirme girişiminde bulununca, SSCB Varşova Paktı üyesi beş ülkeyle birlikte Çekoslovakya‘ya müdahale etti. Brejnev, bir Doğu Avrupa ülkesinde SSCB ya da öteki Varşova Paktı üyelerinin çıkarlarına zarar verecek gelişmeler karşısında askeri müdahale hakkının doğacağını savunarak işgal hareketini meşrulaştırmaya çalıştı. Bu görüş Batı’da Brejnev Doktrini olarak adlandırıldı.

Brejnev 1970’lerde, yeni bir “barış içinde birlikte yaşama” politikası çerçevesinde Batı ve özellikle de Amerika Birleşik Devletleri‘yle gerginlikleri azaltmaya çalıştı. Uluslararası alanda yumuşama politikasını (detant) savunarak, bu politikaya dünya uluslarının istedikleri sistemi özgür iradeleriyle seçebilmeleri ve devletlerin birbirlerinin içişlerine karışmamaları biçiminde tanımladı. ABD’nin Vietnam müdahalesinin iki büyük devlet arasında bir çatışmaya varmasını engelledi. 1971 yılında hem Avrupa’da oluşmaya başlayan yumuşama hem de ABD ile stratejik silah dengesi kavramını kabul etti.

Almanya Şansölyesi Willy Brandt ile, 1970 yılında Alman Demokratik Cumhuriyeti ve Almanya Federal Cumhuriyeti’yle Polonya’nın sınırılarını tanıyan bir antlaşma imzaladı.

ABD Başkanları Richard Nixon ile SALT 1 (1972) ve Jimmy Carter ile SALT 2 (1979) olarak bilinen Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri’nin yürütülmesinde ve 1975‘te Helsinki‘de Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı Nihai Senedi’nin imzalanmasında önemli rol oynadı.

Öte yandan Sovyet askeri gücünü çarpıcı bir biçimde artırıp modernleştirmeye çalıştı. Gelişmekte olan ülkelerdeki “ulusal kurtuluş Savaşları”nı destekleme politikası izledi. 1079 yılında Sovyetler Birliği’nin Afganistan‘a müdahalesi yumuşama siyasetini tehlikeye düşürdü.

İç politikada muhalefeti susturmaya büyük önem verdi. Başta tarım ürünleri ve tüketim malları alanında olmak üzere Sovyet ekonomisini düzeltmeye çalıştıysa da, bu konuda elle tutulur bir başarı elde edemedi.

Brejnev, 9 Nisan 1971’de SBKP genel sekreterliğine yeniden seçildi; 8 Mayıs 1976’da da Sovyetler Birliği mareşalliğine getirildi. Böylece Josef Stalin‘den sonra en yüksek askeri rütbeye getirilen ikinci parti önderi oldu.

Ekim Devrimi‘nin 60. yılında kabul edilen ve SSCB‘yi “bütün halkın devleti” olarak tanımlayan 1977 Anayasası ile toplum, parti ve parti yapısı yeniden düzenlendi. Nikolay Podgorni‘nin 24 Mayıs 1977’de Prezidyum başkanlığı görevinden alınmasıyla kolektif önderlik sistemi sona erdi. 16 Haziran’da oybirliğiyle Prezidyum başkanlığına seçilerek SSCB‘de hem devlet başkanlığı, hem de parti genel sekreterliğini üstlenen ilk yönetici olan Brejnev, her iki görevini de ölümüne değin sürdürdü.

1982 Kasım’ına kadar sürdürdüğü bu görevden akıllarda ise kendi adıyla anılan bir doktrin, orduya yapılan yüklü harcamalar, Afganistan ve Çekoslovakya işgalleri ile saldırgan ve işgalci bir dış politika anlayışı kaldı. Kendisine karşı çıkan Aleksandr Soljenitsin gibi kişileri vatandaşlıktan çıkartarak batıya sürmüştür.

Leonid Brejnev, 1927 yılında Viktoria Brezhneva ile evlendi.

Leonid Brejnev, 10 Kasım 1982 tarihinde Zarechye, Rusya‘da 76 yaşında kalp krizi nedeniyle ölmüştür. Cenazesi 100 ülkeden devlet, hükümet başkanları veya dışişleri bakanının katıldığı bir törenle Kızıl Meydan’daki Lenin’in Mozolesi’nin arkasındaki parka defnedildi.