Muhsin Ertuğrul kimdir

Muhsin Ertuğrul kimdir, İlk sesli Türk filmi, ilk defa kadrosunda kadın oyuncu barındıran Türk filmi ve uluslararası alanda ödül alan ilk Türk filmi gibi Türk sinemasında ilklerin yönetmeni olan, Çağdaş Batı Tiyatrosu’nun Türkiye’de kendisine bir yer bulması sağlayan Türk yönetmen, tiyatro oyuncusu, sinema oyuncusu, yapımcı, senaryo yazarı ve sanat yönetmeni. 1997 yılından bu yana Afife Tiyatro Ödülleri kapsamında Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü verilerek başarılı sanatçının saygıyla anılması sağlanmış, vefatının ardından ise Harbiye Sahnesi‘nin adı İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından değiştirilerek Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu adını almış, sanatçının adı ölümsüzleştirilmiştir.

Muhsin Ertuğrul, 28 Şubat 1892 tarihinde, İstanbul‘da dünyaya geldi. Tefeyyüz Mektebi‘nde, Topbaşı Rüştiyesi‘nde ve Mercan İdadisi‘nde okuyan Ertuğrul, ilk olarak 1909 yılında, Burhanettin Tiyatrosu‘nda sergilenen ve Arthur Conan Doyle‘un aynı adı taşıyan eserinden uyarlanan Sherlock Holmes oyununda canlandırdığı Bob karakteriyle tiyatroyla tanıştı.

Burhanettin Tiyatrosu ile pek çok kez sahneye çıkan Ertuğrul, 1911 yılında tiyatro eğitimi almak üzere Paris‘e gitti. Bu şehirde bulunduğu yıllarda bir yandan eğitimini tamamlayan sanatçı, bir yandan da dünyaca ünlü tiyatro topluluklarıyla tanışma imkanı yakaladı.

1913 yılında mdan Bursa‘ya taşınan Ertuğrul, bu şehirde Millet Tiyatrosu‘nun kadrosuna girerek pek çok yerli ve yabancı oyunu burada sergiledi. Aynı yıl Şehsadebaşı’nda açtığı Ertuğrul Sineması‘nda film gösterimleri yapan başarılı oyuncu, bir yandan da sinema salonunda aralarında Fener Bekçileri’nin de bulunduğu tiyatro oyunlarını sergiledi.

1914 yılında İstanbul’da Darülbedayi Osmani adıyla kurulan ve daha sonraki yıllarda Şehir Tiyatroları adını alacak olan merkezin kuruluşunda yer alan Ertuğrul, burada Reşat Rıdvan Bey ve Andre Antonie ile beraber görev aldı ve aynı yıl açılan Darülbedayi adlı konservatuar ve sanat okulunda yardımcı öğretmen olarak çalışmalara başladı.

1918–1921 yılları arasında Berlin‘de bulunan Ertuğrul, burada bir film şirketi kurarak Samson adlı sinema filminin yönetmen koltuğunda oturdu. 1921 yılında İstanbul‘a dönüş yapan sanatçı, burada sinema filmlerinde ve tiyatro oyunlarında yönetmen olarak görev aldı.

1928 yılında İpek Film‘in kurulmasına öncülük eden sanatçı,İpekçiler ailesinin de kendisine büyük bir maddi ve manevi destek vermesi ile çağdaş sinema teknolojisinin Türkiye’ye getirilmesine önayak oldu ve de 1931 yılında ilk Türk sesli filmi İstanbul Sokaklarında‘yı çekti. Aynı yılın sonlarında İpekçiler tarafından ilk sesli film stüdyosu İstanbul’da kuruldu.

Ankara Devlet Konservatuvarı‘nın Tatbikat Sahnesi’nde yönetici olarak bir süre görev yapan Ertuğrul, daha sonra İstanbul Şehir Tiyatrosu bünyesinde çalışmalarda bulundu. Shakespare‘in 400. doğum günü kapsamında bir dizi etkinlik düzenleyen başarılı sanatçı, Şehir Tiyatroösterdiği sebebiyle İstanbul Belediye Meclisi tarafından görevinden alındı. Kamuoyunun büyük tepkisi sonucunda belediye tarafından tekrar göreve çağrılan Ertuğrul, bu durumu kabul etmedi.

1919 ile 1953 yılları arasında pek çok sinema filmini yöneten ve senaryo yazarlığı yapan Muhsin Ertuğrul, ayrıca aralarında Şehvet Kurbanı, Kızkulesi Faciası ve Ateşten Gömlek‘in de bulunduğu on filmde oyuncu olarak görev aldı. Son olarak 1954 yılında Halıcı Kız adlı sinema filminin yönetmenliğini yapan Muhsin Ertuğrul, filmin gişede başarısız olması nedeniyle sinema hayatına son vererek kendisini tiyatroya adadı.

1971 yılında Devlet Kültür Armağanı‘na layık görülen Muhsin Ertuğrul, bu ödülü alan ilk sanatçı oldu. İstanbul Üniversitesi’nde tiyatro eleştirisi dersleri veren sanatçı, ayrıca LCC Tiyatro Okulu‘nda sahne dersleri de veriyordu.

1923 yılında vizyona giren ve ülkemizde ilk defa Müslüman bir kadın oyuncunun rol aldığı sinema filmi olan Ateşten Gömlek‘te Muhsin Ertuğrul ile beraber çalışan oyuncu Neyyire Neyir, 1929 yılında Ertuğrul ile evlendi. 1929–1943 yılları arasında Neyir ile evli kalan Ertuğrul, ikinci evliliğini ise 1950–1979 yılları arasında hayatını paylaştığı Handan Ertuğrul ile yaptı.

1941 yılında eşiyle birlikte Perde ve Sinema adlı bir dergi çıkarmaya başlayan Ertuğrul, 1947‘de Ankara’da Küçük Tiyatro‘yu, 1948‘de Büyük Tiyatro‘yu ve 1955‘te Oda Tiyatrosu‘nu açtı.

Muhsin Ertuğrul, 29 Nisan 1979 tarihinde, İstanbul‘da vefat etti. Vefatının ardından Harbiye Sahnesi’nin adı İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından değiştirilerek Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu adını aldı ve sanatçının adı ölümsüzleştirildi.

1997 yılından bu yana [Afife Tiyatro Ödülleri kapsamında Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü verilmektedir.

Filmleri

Yönetmen Olarak

Halıcı Kız (1953)

Evli mi bekar mı (1951)

Kızılırmak karakoyun (1946)

Yayla kartalı (1945)

Kıskanç (1942)

Kahveci güzeli (1941)

Akasya palas (1940)

Nasreddin Hoca düğünde (1940)

Şehvet kurbanı (1940)

Tosun paşa (1939)

Allah’ın cenneti (1939)

Bir kavuk devrildi (1939)

Aynaroz kadısı (1938)

Bataklı damın kızı, Aysel (1934)

Leblebici Horhor Ağa (1934)

Milyon avcıları (1934)

Cici berber (1933)

Nasit dolandırıcı (1933)

Karım beni aldatırsa (1933)

Kakos dromos (1933)

Söz bir, Allah bir (1933)

Bir millet uyanıyor (1932)

İstanbul sokaklarında (1931)

The Courier of Angola (1929)

Kaçakçılar (1929)

Ankara postası (1928)

Bir sigara yüzünden (1928)

Sözde kızlar (1924)

Leblebici Horhor Ağa (1924)

Ateşten gömlek (1923)

Kız Kulesinde bir facia (1923)

Boğaziçi esrarı (1922)

İstanbul’da bir facia-i aşk (1922)

İstanbul’da ıstırap (1922)

Das Fest der schwarzen Tulpe (1920)

Samson (1919)

Oyuncu Olarak

Kıskanç (1942)

Şehvet kurbanı (1940)

The Courier of Angola (1929)

Ankara postası (1928)

Frau mit den Millionen – 1. Der Schuß in der Pariser Oper, Die (1923)

Ateşten gömlek (1923)

Kız Kulesinde bir facia (1923)

Boğaziçi esrarı (1922) İstanbul’da ıstırap (1922)

Samson (1919)