Ahmet İhsan Tokgöz kimdir, 1908-1921 yılları arasında Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi Başkanı olarak görev yapmıştır.
Ahmet İhsan Tokgöz, 1868 yılında Erzurum‘da doğmuştur. Babası Halit Bey, ordu muhasebeciliğiyle, yurdun birçok bölgelerinde dolaşmış aydın bir kişiydi. Ahmet İhsan Tokgöz, ilk ve orta öğrenimini babasının görevle bulunduğu İşkodra’da, Şam’da yaptı. Daha sonraları Ankara’ya geldiler. Tanınmış devlet adamı ve ilk gazetecilerimizden Agah Efendi, o sırada sürgün olarak, Ankara’da bulunuyordu. Halit Bey’in de yakın arkadaşıydı. Agâh Efendi, Ahmet İhsan’a Türkçe, Fransızca dersleri verdi, çeşitli telkinlerle, onda hürriyete, fikir hürriyetine, basın hayatına karşı ilk ilgilerin uyanmasına yardım etti.
1887 yılında Mülkiye’den (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi) mezun oldu. Kalemi’nde ve Tophane tercümanlığında memurluk hayatından sonra kendini tamamen basına verdi. Malumat ve Servet gazetelerinde dış haber ve telgraf haberleri çevirmeni olarak çalıştı. 1891 yılında Âlem basımevini kurdu.
Ahmet İhsan Tokgöz, Servet-i Fünun dergisinin sahibi ve yazarıdır. Servet-i Fünun dergisinin kurucusu ve sahibi olan Ahmet İhsan Tokgöz başmuharrirlik görevini uzun yıllar üstlenir. Dergide Tevfik Fikret Hüseyin Cahit Yalçın ve yeni harflerin kabulüyle Servet-i Fünûn, Uyanış adını aldıktan sonra Halit Fahri Ozansoy gibi ünlü edebiyatçılar yayın müdürü olarak görev yaptılar.
Ahmet İhsan Tokgöz, Servet-i Fünûn’dan önce Şafak (1886), Ümran (1889) gibi külgilerini çıkardı. Hükümet tarafından, çıkardığı dergiler kapatılan Ahmet İhsan Tokgöz, Servet gazetesinin sahibi Dimitri Nikolaidis’in desteği ve izni ile bu gazetenin eki şeklinde Servet-i Fünûn’u çıkarmaya başlar. Servet gazetesi kendisinden beklenen hizmeti veremeyince kapanır (1892). Böylece bir yıl sonra, Servet gazetesinin eki olan Servet-i Fünûn, bağımsız yayın organı olur. Dergi, 27 Mart 1891 – 26 Mayıs 1944 tarihleri arasında, 54 yıl ve 2464 sayı yayımlandı. Başlangıçta eğitici öğretici bir magazin dergisiyken, 7 Şubat 1896’da Tevfik Fikret’in yönetime gelmesiyle bir edebiyat dergisine dönüştü.
Ahmet İhsan Tokgöz, matbaasını kurup, Servet-i Fünûn’un imtiyazını üzerine alınca; “iyi bir resimli haftalık gazete çıkarmak ister. Avrupa’da o dönemde yeni kullanılan “çinkografi” tekniğini inceler. Yazışmalar sonucunda ünlülerin resimlerinden oluşan “galvano kalıp”lar getirtir. Avrupa’ya gider ve yeni baskı tekniklerini öğrenir. Fransa’dan kağıt ithalatı yapan Ahmet İhsan Tokgöz, baskı tekniği yönünden Servet-i Fünûn’un, dönemin en iyi dergisi olmasına gayret eder. Bu konudaki çalışmalarını taktir eden Saray’dan nakdî yardım bile görür. Teknik yönden, dönemin önemli dergileri üzerine yapılan bir değerlendirmede şöyle denilmektedir: “Bu dönemin baskısı, dizgisi, bugün için tarihsel birer belge değeri taşıyan resimleriyle ün yapan Şehbal yanında, edebiyata ağırlık veren Mecmua-i Ebüzziya, Servet-i Fünûn ve özellikle de Resimli Kitap gibi dergileri önemlidir.”
Servet-i Fünûn’un ilk sayılarında, dönemin diğer pek çok dergisinde olduğu gibi, “fennî” konulara ağırlık verilmesinin yanında, magazin konularına da yer verilir. Bu dönemde, dergide yer alan yazıların pek çoğu Ahmet İhsan Tokgöz tarafından yazılır. Ahmet İhsan Tokgöz, dergiye, okuyucunun ilgisini çekmek, okuyucuyu bilgilendirmek ve o dönemde çok ihtiyaç duyulan buluş yapacak kişilerin yetişmesine katkıdan ve hayal ettiren yazılar tercüme eder. Servet-i Fünûn’un kuruluşundan çok önce başladığı (1880) tercüme işinde özellikle, Jules Verne‘nin (1828 – 1905) eserlerini yukarıdaki sebeplerden dolayı tercüme eder.
Serveti Fünun, Abdülhamit II döneminde Edebiyat-ı Cedide (1896-1911), II. Meşrutiyet döneminde Fecr-i Âti (1909-1912), Cumhuriyet döneminde de Yedi Meşaleciler‘e (1928) dergi oldu.
Servet-i Fünûn’un basın tarihinde ve edebiyat alanındaki önemli yeri, 1895’ten sonra bu dergi etrafında yaşanan gelişmelerden kaynaklanır. Çünkü bu tarihten itibaren dergi, eski-yeni edebiyat tartışmasında yenilik taraftarlarının yayın organı olur. “Muallim Naci– Recaizade Mahmut Ekrem mücadelesi” hükümetin araya girmesi ve 1893 yılında Muallim Naci‘nin ölümü üzerine kapanır.
Ahmet İhsan Tokgöz’ün en önemli özelliği ise yaptığı çevirilerdir. Çevirileriyle Jules Verne‘yi Türk toplumuna ilk olarak tanıtan kişidir.
Bir dönem futbol ve spor yazarlığı da yapan Ahmet İhsan Tokgöz, 1908-1921 yılları arasında Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi Başkanı olarak görev yapmıştır.
1909 yılında Ticaret Mekteb-i Âlisi’nde vermeye başladdürdü. 1912 yılında on dört ay Beyoğlu belediye reisliği yaptı. 1931 yılında Ordu’dan milletvekili seçildi. 4, 5 ve 6’ıncı dönem Ordu Milletvekilliği yaptı.
Ahmet İhsan Tokgöz, 28 Aralık 1942 tarihinde Değirmendere, İzmit’de kendi evinde 74 yaşında ölmüştür.
Kitapları :
1930 – 1931 – Matbuat Hatıraları (Kitap)
1891 – Avrupa’da Ne Gördüm (Gezi Yazısı)
Haver (Roman)
Ülfet (Roman)
Haraşo (Roman)
