Aleksis Cipras kimdir, Yunanistan‘ın 26 Ocak 2015 tarihinde seçilen yeni Başbakanı
Aleksis Cipras, Alexis Tsipras, 28 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan‘ın başşehri Atina‘da doğmuştur. Atina Teknik Üniversitesi‘nde inşaat mühendisliği eğitimi alarak mezun oldu. Üniversite yıllarında öğrenci hareketleri içinde aktif rol üstlendi.
1980’lerin sonunda ortokulda Yunanistan Komünist Partisi‘nin gençlik örgütü içinde siyasi eylemliliğe ilk adımı attı. Atina Teknik Üniversitesi’nden inşaat mühendisi olarak mezun oldu. Komünist Partisi’den ayrıldı. İlerleyen yıllarda, Syriza partisinin gövdesini oluşturan gruplardan en büyüğü olan Synaspismos içinde önemli roller edindi ve 33 yaşında lideri oldu. Partisinden 2006 yılında Atina belediye başkanlığına aday gösterildi. Daha sonra ise 2008 yılında Syriza’nın liderliğine geldi. SYRİZA lideri olarak 2009 seçimlerinde ilk kez milletvekili seçildi.
Sıkı bir solcudur. Arkadaşları Tsipras (Çipras) olan soyadını küçük bir harf hilesiyle, Arjantinli devrimci Che Guevara‘ya atıfla, “Che-pras” olarak söylüyordu.
Kravat takmaması dikkat çeken Tsipras’ın en büyük zevklerinden birinin motosiklet kullanmak olduğu belirtiliyor.
Alexis Tsipras, Yunanistan’da 1957-1974 arasında “Albaylar Cuntası” dönemini yaşamamış ilk siyasi parti lideridir. 1990 yılının Kasım ayında Eğitim Bakanlığı’nın liseye geçiş sınavları, öğrencilerin okul dışındaki yaşamları için disiplin cezaları ve tek tip kıyafeti öngören yasa tasarısı nedeniyle, binlerce okul işgal edilmişti. Üç ay süren eylemde 5 kişi ölmüştü. Tsipras 16 yaşında iken tarihe “önlük hareketi” olarak geçen bu öğrenci direnişi ile adını duyurdu.
Öğrenci isyanını TV’de anlatan Alexis Tsipras, 1990’da Miçotakis hükümetinin öğrencilerle ilgili kararlarına isyan eden yüz binlerin liderlerindendi. Hükümet tasarıyı geri çekmek zorunda kaldı. Alexis Tsipras, o dönemde Yunan televizyonlarında öğrencilerin taleplerini anlatmış ve halkın da sempatisini kazanmıştı. 1995’den 1997’ye kadar Yunanistan Ulusal Öğrenci Birliği Merkez Konseyinde seçilmiş temsilci olarak görev aldı.
Alexis Tsipras, liseden beri birlikte olduğu Peristira Baziana ile 20 yıldan fazla zamandır birlikte. Resmi olarak evlenmeyen ve “Birliktelik sözleşmesi” imzalayan çiftin çiftin Orpheus Ernesto Tsipras ve Phoebus Tsipras adında iki oğlu var.
Alexis Tsipras’ın partisi “Syriza” 25 Ocak 2015 tarihinde Yunanistan‘da yapılan seçimlerde oyların yüzde 36.3’ünü toplayıp 300 milletvekilliğinden 149’unu kazandı. Tek başına iktidar olabilmesi için iki milletvekili daha gerekiyordu. 13 vekil çıkaran ANEL’le koalisyona gitti.
Alexis Tsipras, 25 Ocak 2015 tarihinde Yunanistan‘da yapılan seçimleri kazandıktan sonra 28 Ocak 2015 tarihinde Bağımsız Yunanlılar (ANEL) partisiyle Koalisyon hükümeti kurarak Cumhurbaşkanı Karolas Papulyas‘ın huzurunda her zamanki haliyle -yani kravatsız- çıkarak ve ateist olduğu için İncil’e el basarak dini ant içmeyi reddettiği için sadece siyasi ant içti. “Yunan halkına hizmet edip anayasayı koruyacağına” dair yemin etti.
2011 yılında verdiği bir demeçte “Kilise ile dürüst ilişkilerim var. Tanrıya inanmıyorum. Ancak dine ve din adamlarına saygılıyım” demişti.
Yunanistan’ın 150 yıllık tarihinin en genç başbakanı olan Alexis Tsipras’in ilk icraatı, 2. Dünya Savaşı‘nda Nazilerin kurşuna dizdiği Yunan direnişinin yüzlerce üyesinin anıtını ziyaret edip kırmızı güller bırakmak oldu.
Alexis Tsipras, 2008 yılında hayalindeki Yunanistan’ın ve ideal başbakanın nasıl olması gerektiğini bir gençlik dergisine verdiği röportajda anlatmıştı.
İşte o röportajından satırbaşları:
– Siyasete girip genç yaşta parti lideri olduktan sonra tabi ki hayatım değişti. Bazen kendimle başbaşa kalmak istiyorum. Olmuyor. Metroya binip insanlara ‘Günaydın’ demek zorunda olmamayı istiyorum.
Hayalindeki başbakan
– İnsanlarla samimi olmayı seviyorum. Siyasilerle konuşurken ilk ismimle hitap edilmesini ‘Alexis’ denmesini tercih ediyorum.
– Başbakanlar neden bu kadar ulaşılmaz insanlar? Neden onlara kimse yaklaşamıyor? İran büyükelçisine de zamanınız olmalı, İran’dan gelmiş sıradan bir göçmene de…
– Tarihte hayranlık duyduğum isimler sosyalist kuramcı ve İtalyan Komünist Partisi kurucusu Antonio Gramsci, ABD’li siyahi hakları savunucusu Rosa Luxemburg, Che Guevara ve Gandhi.
– Mao Zedong‘nun düşünce tarzını beğeniyorum. Ama ABD Başkanı Franklin Roosevelt‘in ve neo-liberal ekonominin kurucusu Adam Smith‘in görüşlerinde de bazı önemli noktalar buluyorum.
– Gazetecilerin kamunun gözü önündeki insanları ‘av’ olarak görmesinden rahatsız oluyorum. Yunanistan’da medyanın durumu trajik.
– Marihuana’nın (Esrar) yasadışı olmaktan çıkartılması gerektiğini düşünüyorum. Kendim hiç kullanmadım. Fobim var. Sonuçlarından korkuyorum. Ama kullanan arkadaşlarım var.
– Homoseksüel evliliklerini destekliyorum. Çocuk sahibi olmaları tartışılmalı.
– Kendimi yakışıklı bulmuyorum. En çirkin yerim burnum. Ama estetiği hiç düşünmem!
– Uçaklardan ve uçmaktan korkuyorum. Bununla mücadele etmeye çalışıyorum.
– Zorunlu askerliğin, hatta ordunun tamamen kaldırılması gerektiğini düşünüyorum. Tüm ordular kaldırılmalı. Bu olana kadar insanlara askerlik yerine sosyal hizmetlerde çalışma hakkı verilmeli.
– Çocukken dondurmacının tezgahından dondurma çalarken yakalanmıştık. Bizi karakola götürdüler. Ailelerimiz geldi. Özür diledik neyse ki adam iyi biriydi bizi affetti. Bundan hala utanıyorum.
Alexis Tsipras’nın hükümet programında sosyal hakların artırılması önemli yer tutuyor:
Tsipras’ın 15 Eylül 2014’te Selanik‘te açıkladığı program, partinin hedeflerini net olarak ortaya koyuyor.
Programın ana başlıkları şöyle:
Borçların kısmen silinmesi: Syriza kamu borçlarının kısmen silinmesini savunuyor. Parti programında 1953’te Almanya’nın borçlarının yaklaşık yarısının silinip diğer yarısının uzun vadeli krediye çevrilmesi örneği veriliyor. Bunun Yunanistan için de yapılabileceği belirtiliyor. Parti, AB ile yeniden masaya oturarak, Avrupa’dan alınan kaynağın geri ödenmesinde faiz oranlarının görüşülmesi ve vadelerin uzatılması gerektiğini ifade ediliyor.
Bedava elektrik: Syriza yoksulluk sınırı altında yaşayanlara elektrik ve ısınma hizmetini ücretsiz vereceğini taahhüt ediyor.
Gıda ve kira desteği: İhtiyacı olanlara gıda ve kira yardımı yapılmasını savunuyor.
Sağlık ve emeklilik maaşları reformu: Parti, ücretsiz sağlık hizmetini düzelteceğini, emekli maaşlarını iyileştirmek için 13 milyar Euro’luk bir planı devreye sokacağını belirtiyor.
Ulaşım reformu: Yoksulluk sınırı altında yaşayan Yunanlara ve uzun süredir işsiz olanlara özel toplu taşıma kartı verilmesi öngörülüyor.
Zenginlerin vergilendirilmesi: Syriza zenginlerden alınan ve son yıllarda kaldırılan bazı vergilerin geri getirilmesini, kimi yeni vergileri ve gelir vergisi alt sınırının 5 bin Euro’dan 12 bin Euro’ya çıkarılmasını savunuyor.
İstihdam programı: Yunanistan’da işsizlik oranı yüzde 25’in, gençler arasında işsizlik oranıysa yüzde 50’nin üzerinde. Syriza büyük bir istihdam programını devreye sokmak istiyor. Amaç iki yıl içinde 300 bin yeni istihdam alanı yaratmak.
Ödenemeyecek banka borçlarının silinmesi: Syriza’ya göre yurttaşların bankalara ödeyemediği borçlar silinmeli.
Asgari ücret: Syriza asgari ücreti 751 Euro’ya çıkartacağını belirtiyor.
Demokrasi: Demokrasinin geliştirilmesi ve katılımın güçlendirilmesi hedefleniyor.
10 Haziran 2019 tarihinde Aleksis Çipras Cumhurbaşkanı Prokopis Pavlopulos‘a istifasını sundu. Cumhurbaşkanı Prokopis Pavlopulos, erken seçim yapılana kadar Çipras’ın geçici Başbakanlık yapmasına karar verdi.
7 Temmuz 2019 tarihinde yapılan seçimlerde Kiriakos Miçotakis önde çıkarak seçimi kazanması ile Aleksis Cipras kaybetti.
