Ayetullah Ali Hamaney kimdir, İran İslam Cumhuriyetinin 2. Dini Lideridir.
Ayetullah Ali Hamaney, 17 Temmuz 1939 tarihinde İran, Meşhed’de cuğu olarak doğmuştur. Baba (Ayetullah Seyyid Cevat Hüseyni Hamaney) tarafı Azerbaycan Türkü ve anne (Seyyid Haşim Necefabadi’nin kızı) tarafı Yezdli’dir. 4 yaşındayken büyük kardeşi Seyyid Muhammed ile birlikte mektep’e (dini eğitim veren ana okul) gönderildi. Burada alfabe öğrenip Kuran’ı kerim kurslarına katıldı. İki kardeş daha sonra yeni kurulan İslami “diyanet dar ut Talimi” okulunda ilköğrenimine devam ettiler.
Ali Hamaney, lisede Cami-el-Mukaddndikten sonra ilmi havza’ya girdi. Babası ve diğer eğitimcilerden edebiyat ve Mukaddemat dersleri aldı. “Resail” ve “Mekasıb”ı de “Hac Şeyh Haşim Kazvini” nezdinde okudu. “Satıh’ı Fıkıh” ve “Usulü-Fıkıh” derslerini de babasından öğrendi. Böylece Mukaddemat ve Satıh eğitim dönemini 5.5 yılda bitirmiş oldu.
18 yaşındayken Meşhed ilmi havzasında, “Fıkıh ve Usul Hariç satıh’ı” (yüksek eğitim dönemini), “Ayetullah-el Uzma Milani” nezdinde başladı. Daha sonra Masum İmamların türbelerini ziyaret amacıyla 1957 yılında Necef eşref’e gitti. Necef ilmi havzasında “Seyyid Muhsin Hekim, Seyyid Mahmud Şahrudi, Mirza Bakır Zencani, şeyh Yahya Yezdi, Mirza hasan Burucerdi” gibi büyük Müctehidlerin eğitim verdiklerini görünce, bu ders ve araştırma çalışmalarını benimseyip, burada eğitimini sürdürmeye karar verdi. Fakat babası buna muhalefet etti. Bunun üzerine tekrar Meşhed ilmi havzasına geri döndü. 1958 ila 1964 yılları arasında Kum ilmi havzasında Fıkıh, usul ve felsefe dallarında yüksek eğitimine devam etti.
Ayetullah Ali Hamaney, 1963 yılında Humeyni Liderliğindeki İslami ve siyasi Harekete katıldığından tutuklanıp 15 yıl hapishanelerde ve sürgünlerde yaşadı. Birçok kere tutuklandı.
Ayetullah Ali Hamaney, Humeyni Liderliğindeki Harekete katıldığından 1977 yılının başlarında Muhammed Rıza Şah Pehlevi döneminde tutuklanıp 3 yıllığına sürgüne gönderildi. 1978 yılının ortalarında İslami kurtuluş hareketi yaygınlaştıktan sonra sürgün cezasından kurtulup Meşhed şehrine geri döndü.
İmam Humeyni sürgünde olduğu Paris‘ten Tahran‘a geri dönmesinden sonra, İslam inkılabı yüksek şurası üyeliğine atandı. Bunun üzerine Meşhed’den Tahran’a geldi.
1979 yılında Iran İslam Cumhuriyeti savunma Bakanı Yardımcılığını üstlendi. İslam İnkılabı Muhafızlar ordusu başkanlığına atandı. 1979 yılında İran İslam şura meclisine Tahran Milletvekili olarak seçildi. 1980 yılında İmam Humeyni tarafından İran yüksek savunma şurasına temsilci olarak atandı.
1980 yılında İran ile Irak arasında çıkan savaşta Saddam Hüseyin‘in birliklerine karşı savaştı. 27 Haziran 1981 tarihinde Tahran Ebuzer camisinde bombalı saldırıda ağır yaralandı.
İran’ın ikinci cumhurbaşkanı Muhammed Ali Recai‘nin bir bombalı saldırı sonucu öldürülmesinden sonra 1981 yılının ekim ayında yapılan yeni seçimlerde 16 milyon oy kazanıp imam Humeyni‘nin onamasıyla cumhurbaşkanı seçildi. 1985 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de ikinci kez cumhurbaşkanı oldu.
1986 yılında İran İslam Cumhuriyeti nizamının Maslahatını teşhis kurumu başkanı oldu. 1989 yılında İran Anayasasını yeniden ıslah etme ve değiştirme Şurasının başkanı oldu.
3 Haziran 1989 tarihinde İran’ın dini lideri Humeyni ölünce Meclisi Khobragan’e rehberi tarafından 4 Haziran 1989 tarihinde İran Cumhurbaşkanı Haşimi Rafsancani tarafından tavsiye edilmesi üzerine dini lider olarak seçilmiştir. O güne kadar Hüccetül İslam olan rütbesi yükseltilerek Ayetullah yapılmıştır.
Ayetullah Ali Hamaney, İran İslam Cumhuriyeti’nin dini lideridir.
Ali Hamaney’in çeşitli şirketler aracılığı ile 95 milyar dolar değerinde bir serveti yönettiği iddia edilmektedir. Aynı kaynaklarda 52 milyar doları emlak sektöründe ve 43 milyar doları diğer tesislerde bulunuan servetin yönetimiyle ilgili olarak Humeyni’nin imzasıyla kurulan Setad şirketi ön plana çıkmakta, ve kurulan bu şirketin esas gelir kaynağının devrimden kaçan İran’lıların el koyulan mal varlıkları olduğu iddia edilmektedir. Independent gazetesine göre pek bilnmeyen Setad adlı bu şirket, Hamaney’in gücünün temeli.
İran İslam Cumhuriyeti’nin kurucusu Ayetullah Humeyni’nin imzasıyla kurulan Setad adlı bu şirket, devrim yıllarının kaos ortamında, fakirler ve gazilere yardım için iki yıllığına kurulmuş. Ama günümüzde değeri 95 milyar doları bulan şirketin hayır işlerine ne kadar para ayırdığı bilinmiyor. Setad, İran’da iletişim, finans, petrol ve tıp alanlarında çeşitli tesislere sahip. Şirketin emlak sektöründeki aktifleri 52 milyar dolar, çeşitli tesislerdeki payı ise 43 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Reuters, bu rakamların, İran’ın 2012 yılında 67,4 milyar dolar olarak gerçekleşen petrol ihracatına göre yüzde 40 daha fazla olduğunu vurguladı. Setad’ın başarılı gelişmesinin temelini, 1979 yılı devrimin ardından İran’ı terk eden İranlıların ve mahkeme kararıyla haklarından mahrum edilen vatandaşların el konulan malları oluşturuyor.
Mücevherlerle süslü pipo koleksiyonu olan Ali Hamaney’in ayrıca 170 antika baston koleksiyonu ile aralarında en cins atların bulunduğu 100’den fazla atı vardır. 6 sarayı bulunan Ali Hamaney’in saraylarının ikisinde nükleer saldırıdan korunmak için sığınakları vardır. Malikanesinde sadece kendisine hizmet veren yer altı hastanesi ile karada hizmet veren tır ve havada hizmet veren uçak mobil hastaneleri mevcuttur.
Ayetullah Ali Hamaney, 1964 yılında Khojaste Bagherzadeh ile evlendi. Mojtaba Khamenei (Oğlu), Hoda Khamenei (Kızı), Boshra Khamenei (Kızı), Masoud Khamenei (Oğlu), Meysam Khamenei (Oğlu), Mostafa Khamenei (Oğlu) adlarında 6 çocuğu vardır.
Kitapları :
1- Kuran’ı kerim’de İslami düşünce’nin genel tasarısı
2- Namaz’ın derinliği
3- Sabır hakkında bir değerlendirme
4- İlmi Rical’in dört ana kitabı
5- Velayet
6- Meşhed ilmiye havzasının tarihçesi ve durumu
7- Şia imamlarının hayatı
8- Sadık Önder
9- Vahdet ve partileşme
10-Ayetullah Hamanei açısından Hüner (sanat)
11-Din’i doğru anlamak
12-İmamlar (Ehli-Beyt imamları)ın hayatındaki Mücadele Unsurları
13-Tevhid, Allah’tan başkasına kulluğun ret edilmesi
14-Kuran’a geri dönüş zarureti
15-İmam Seccad (as)nin siyerine bakış
16- İmam Rıza (as) ve Veliyi-Ahdiliği
17- kültürel saldırı (Ayetullah Hamanei’nin konuşmaları ve mesajlarından derlemeler)
18-Velayet Hadis’i (İslam İnkılabı Rehberinin konuşmaları ve Mesajlarının metinleri- 9 cilt)
