Ayşe Hafsa Sultan kimdir, Yavuz Sultan Selim‘in eşi ve Kanuni Sultan Süleyman‘ın annesidir.
Ayşe Hafsa Sultan, 5 Aralık 1479 tarihinde Bahçesaray, Kırım, Ukrayna‘da doğmuştur. Kırım hanı Mengli Giray’ın kızıdır.
1493′de Şehzade Selim”in Hasekisi oldu. 16 yıl Trabzon Sarayında yaşadılar. 6 Kasım 1494 tarihinde sonradan padişah olacak olan oğlu Kanuni Sultan Süleyman doğdu. 5 Temmuz 1509 tarihinde Kanuni Sultan Süleyman henüz 15 yaşında bir şehzade iken Kefe”ye Sancak beyi olmasıyla onunla birlikte Kırım”a gitti.
26 Mayıs 1512 tarihinde eşi Şehzade 1.Selim’in (Yavuz Sultan Selim), padişah olunca Ayşe Hafsa Sultan, oğlu Süleyman (Kanuni Sultan Süleyman) ile birlikte Saruhan sancağına (Manisa“ya) gitti.
Yavuz Sultan Selim, sekiz yıl süren hükümdarlığı boyunca, ömrünü at üstünde, çadırlarda, savaşlarda geçirdi, İslam dininde bağlayıcılık ve güç sağlayan halifelik kurumunu ele geçirdi ama 12 Eylül 1520’de “Aslan Pençesi” adı verilen bir çıban yüzünden vefat etti.
Ayşe Hafsa Sultan, Kanuni Sultan Süleyman 30 Eylül 1520 tarihinde tahta çıkınca Valide Sultan oldu. Bu sıfat ile anılmış ilk padişah annesidir. Ölene kadar 14 yıl Valide Sultan kaldı.
Ayşe Hafsa Sultan, 1513 yılında Manisa“da bulunduğu sırada cami, medrese, sıbyan mektebi, imaret, hankâh (tekke), dârüşşifa ve hamamdan meydana gelen büyük bir külliyenin inşasına başladı. Sultaniye Külliyesi adıyla da bilinen topluluğun, cami ile diğer binalarının bir bölümü onuncu yılın sonunda 1523 yılında tamamlanarak hizmete girdi. Hamam ve dârüşşifa ise Hafsa Valide”nin vefatından sonra oğlu Kanunî tarafından yaptırılarak külliyeye ilave edildi.
Zamanla eskiyen ve yıkılan kısımları onarılan bu külliyede 1951 yılından beri her sene şenlikler düzenlenmekte, oradan halka “Mesir Macunu” dağıtılmaktadır. Bu sebeple , bu camii halk arasında Mesir Camii adıyla da anılmaktadır.
Ayşe Hafsa Sultan, oğlu Kanuni Sultan Süleyman üzerinde etkili olmakla birlikte bunu kötüye kullanmadı, sarayda olumlu manada idareci bir rol üstlendi.
1493′de Şehzade Selim”in (Yavuz Sultan Selim) Hasekisi oldu. I. Süleyman (Kanuni Sultan Süleyman), Hatice Sultan, Şah Sultan, Beyhan Sultan, Fatma Sultan, Şehzade Orhan, Şehzade Musa, Şehzade Korkut adlarında 8 çocuğu oldu.
Ayşe Hafsa Sultan, 19 Mart 1534 tarihinde oğlunun saltanatı sırasında 55 yaşında öldü. İstanbul‘daki Yavuz Sultan Selim Camii’ndeki türbeye gömüldü.
Şehzadeler Türbesi ile Yavuz”un türbesi arasındaki mevkide bulunan türbe, 10 Temmuz 1894 depreminde yıkıldıktan sonra, Sultan Abdülhamid döneminde inşasına yeniden başlandı. Ancak, II. Meşrutiyet sonrası tahsisat verilmediğinden tamamlanamadı. Giriş cephesinin güzelliği açısından türbe mimârîsinin “tek örneği” olan bu kıymetli eserin sütun ve mozaikleri böylece dağılıp gitti!
