Burhanettin Tepsi kimdir, Burhanettin Tepsi, 1882 yılında Tarsus‘ta doğmuştur. Tunus eşrafından Mısrizade Yusuf Neyyir Bey’in oğludur. Babası Neyyir Bey, aynı zamanda “Gülzar-ı Hayal” adlı bir romanı ve Lamartine‘den yaptığı birkaç çevirisi ile genç bir yazar olarak bilinmekteydi. Burhanettin Tepsi ise, babasının 28 yaşında ölümünün ardından 2 yaşında yetim kaldı. 1903 yılında Galatasaray Lisesi‘nden mezun olduktan sonra Hariciye’ye girerek Sadaret Tercüme Dairesi’nde bulundu.
Daha öğrenciyken Mardiros Mınakyan‘ın temsillerinin etkisinde kalan Burhanettin, kimseye haber vermeden Mısır‘a kaçtı. Orada bir Fransız kumpanyasında kısa bir süre çalıştıktan sonra Tarsus’taki emlakını sattırarak yüklü bir para ile Marsilya Konsolosluğu’na atanan ağabeyinin yanına gitti ve Paris‘e yerleşti. Paris konsevatuarında ünlü aktör Sylvain’in sınıfında öğrenim gördü. Fransızcasını geliştirmiş olarak yurda döndüğünde Bab-ı Ali‘de çevirmen olarak çalışmaya başladı. Ardından Sadaret (Başbakanlık) tercümanlığına yükseldi. Ancak Sadaretteki görevinden istifa etti. Sonra Mısır‘a gitti. Oradan da Fransa‘ya geçerek uzun bir süre Fransa’da tiyatro eğitimine deva Française oyuncularından Silvain ile karısı Louise Silvain yanında sahne görgüsünü artırmış olarak Fransa içinde turnelerde Rolland ve Britannicus oyunlarında önemli rollere çıktı.
1908 yılında Meşrutiyetin ilanı ile İstanbul’a döndü. İlk başta Ermeni aktör ve aktrislerin çoğunlukta olduğu İstanbul sahnelerinde bir süreliğine küçük rollerle yetinmek zorunda kaldı. Sonra bir Heyet-i Edebiye kurdu ve Abdülhak Hamit Tarhan‘ın bazı eserlerini temsil ederek aktörlüğe başladı. Yerli ve yabancı eserler sahneledi. 1909 yılında Sahne-i Milliye-i Osmani ve Yeni Tiyatro Kumpanyası adlarını taşıyan topluluklar kurdu.
1911 yılında Silvainlerle birlikte Sofokles ve Euripides gibi klasik oyunları sahnelerken basının en çok yer verdiği sanatçılardan biri oldu. Türkiye’ye dönüşünden itibaren birkaç kez topluluk oluşumunda yer aldıysa da (en önemlileri Müze-i Hümayun müdürü Osman Hamdi Bey ve Recaizade Mahmut Ekrem‘in bulunduğu Sahne-i Osmaniye oluşumudur) bunların başarılı olamaması sonucunda, kendi tiyatro ekibini kurarak, Meşrutiyet tiyatrosunda yerini pekiştirdi. Bu süreçte ilk olarak Sahne-i Milliye-i Osmaniye adlı tiyatro topluluğunda yer aldı. Sonra Sahne-i Osmaniye’ye geçti ve Reşat Rıdvan Bey‘le Yeni Tiyatro Kumpanyası’nı kurdu. Burhanettin Tepsi, Reşat Rıdvan Bey ile birlikte Odeon Tiyatrosunu kurdu. O dönem birçok tiyatrocu yetişti. Bu tiyatroda “Sahne-i Milliye-i Osmani” adı altında oynadıkları Dreyfüs, Othello, Gülnihal, Mürebbiye, Haydutlar ve daha başka oyunlarda Muhsin Ertuğrul da çeşitli rollere çıktı.
Kurduğu tiyatroda Behzat Butak, Muhsin Ertuğrul, Muvahhit Rafet, Şadi, Nureddin Şefkati, Kemal Emin, İsmail Galip Arcan, Hüseyin Kami, Doktor Neşat Halil, Emin Beliğ gibi sanatçılarla çalıştı. Sahnede ilk heyecan yılları içinde bazı başarılı işler yaptı. Fakat dengeyi koruyamadı.
Burhanettin Tepsi bir Fransa ziyaretinde kendinden 28 yaş küçük Saniye Hanımla tanışıp evlendi.
1. Dünya Savaşı yıllarından sonra 1924 yılında eşi ile beraber ayrıldığı Türkiye‘yeden Fransa‘ya gitti. 18 yıl sonra II. Dünya Savaşı başladığında tekrar döndü ve kurduğu Burhanettin – Saniye Tepsi Tiyatrosuyla sahne aldı. Ancak tam bir hüsrana uğrayarak, 1942 yılında Muhsin Ertuğrul ve arkadaşlarının düzenlediği jübileyle sanat hayatına son noktayı koydu.
1947 yılında da, çok erken denilen bir yaşta, kalp krizinden hayatını kaybetti. Bu büyük ve yakışıklı aktörden geriye, Türk tiyatrosunu uzun bir süre öncülük etmiş, kendi kendini yetiştirmiş ve çevresindeki genç yetenekleri toplayarak tiyatro toplulukları kurmuş unutulmaz bir Burhanettin Tepsi ismi kalmıştır. Afife Jale, Behzad Budak, İsmail Galip Arcan ve Muhsin Ertuğrul gibi tiyatrocuların yetişmesinde büyük katkısı vardır.
İstanbul Belediyesinin kurduğu ve 1914’de açılan Darülbedayi-i Osmani’nin ilk öğretmelerinden olması yanında belki de ülkemizin ilk diplomalı aktörüdür. Fransa‘da iken yazdığı “İstanbul Çiçeği’ adlı bir tiyatro oyunu ile ödül kazanan sanatçıya LAUREAT de L’ACADEMIE payesi verildi.
1920 yılından sonra Mısır’a giderek Mısır tiyatrosunun gelişimine büyük katkılarda bulunan sanatçı, daha sonra Avrupa ülkelerinde gezerek çeşitli araştırma ve çalışmalar yaptı. 1940 yılında Türkiye’ye dönerek kendi adını verdiği Burhanettin Tiyatrosu kuran Tepsi’nin yönetmenliğinde, Muhsin Ertuğrul, Afife Jale gibi isimler sahneye çıktı.
Burhanettin Tepsi, 1918 yılında Müdafaa-İ Milliye Cemiyeti‘nin yapımcılığında, yönetmenliğini Sedat Simavi‘nin yaptığı görüntü yönetmeni Burhan Felek olan “Alemdar Mustafa Paşa” adlı sinema filmini basında çeşitli tartışmalara yol açan ilk tarihsel film denemesinde oynadı. Ancak film montaj aşamasındayken 1. Dünya Savaşı sona erdi. Savaştan sonra Müdafaa-i Milliye Cemiyeti tasfiye edildiğinden, film bitirilemedi.
Burhanettin Tepsi, 20 Şubat 1947 tarihinde İstanbul’da 65 yaşında kalp krizinden ölmüştür.
Filmleri :
Oyuncu .
1928 – Jaima La Double (V. Murat) (Sinema Filmi)
1918 – Alemdar Mustafa Paşa (Sinema Filmi)
