Cengiz Aytmatov kimdir, Cemile, Selvi Boylum Al Yazmalım, Gün Olur Asra Bedel gibi Kırgız Edebiyatı’nda önemli yere sahip olan eserleri kaleme almış olan Kırgız yazar, gazeteci ve çevirmen. Türkiye’de eserleri en çok okunan yabancı edebiyatçılardan birisi olan Aytmatov, ayrıca Kırgızistan’ın eski dışişleri bakanı Askar Aytmatov’un babası ve NATO ile UNESCO’nun eski Kırgızistan temsilcisiydi.
Cengiz Aytmatov, 12 Aralık 1928 tarihinde, Kırgızistan’da bulunan Talas şehrine bağlı olan Şeker köyünde dünyaya geldi. Babası devlet adamı Torekul Aytmatov, annesi ise tiyatro sanatçısı olan Nahima Aytmatov’du. O dönemde SSCB’ne bağlı olan Kırgızistan’da önemli siyasi figürlerden birisi olan babası, 1937 tarihinde Burjuva Milliyetçisi olma suçuyla Moskova’da tutuklandı ve bir yıl sonra da kurşuna dizilerek idam edildi.
Okul hayatına Sheker’de bulunan bir Sovyet okulunda başlayan Aytmatov, babasının yokluğu nedeniyle ailesinin karşılaştığı geçim sıkıntılarını atlatmak için erkenden iş hayatına atıldı. r devlet memurluğu görevine henüz 14 yaşındayken atılan Aytmatov, bu işte vergi tahsildarlığı ve tarım makinelerinin sayımı gibi pek çok görevde çalıştı.
1964 yılında, Frunze’de bulunan Kırgız Enstitüsü’nde veterinerlik bölümünde okumaya başlasa da kısa bir süre sonra bu bölümden ayrılarak Moskova’da bulunan Maxim Gorky Edebiyat Enstitüsü’ne geçiş yaptı. 1956–1958 yılları arasında Moskova’da eğitimini tamamlamasının ardından sekiz yıl boyunca Pravda kentinde çalışan Aytmatov, daha sonra tam zamanlı yazar olarak hayatını kazanmaya başladı.
İlk yayınlanan eserleri 1952 yılında The Newspaper Boy Dziou ve Awbım dergilerinde yayınlanan Aytmatov’un basılan ilk kitapları ise Beyaz Yağmur (1954) ve Cemile (1958) oldu. Yazarın 1970 yılında yayınladığı Selvi Boylum Al Yazmalım ve 1980 tarihli ilk romanı Gün Olur Asra Bedel, dünyanın pek çok ülkesinde yayınlanarak yazara büyük bir ün kazandırdı. Başarılı edebiyatçının Selvi Boylum Al Yazmalım adlı eseri Türkiye’de sinemaya uyarlanırken, Gün Olur Asra Bedel ise 1998 yılında Rusya’da beyaz perdeye aktarıldı.
1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği’ne kabul edilen Aytmatov, 1963 tarihinde ise Lenin Ödülü’nü kazandı. Avrulpa Birliği, NATO ve UNESCO’nun Kırgızisyan delegeliği görevini de üstlenen Aytmatov, ayrıca Baltık Ülkeleri Birliği’nde ülkesinin temsilcisi olarak yer aldı. Aytmatov’un oğlu Askar Aytmatov ise, babası gibi siyasetten uzak kalmadı ve de Kırgızistan Dışişleri Bakanı olarak ülkesine hizmet verdi.
Yapıtları 100’ün üstünde dile çevrilen ve ülkesinin yetiştirdiği en önemli edebiyatçılardan birisi olan Cengiz Aytmatov, 16 Mayıs 2008 tarihinde, Tataristan’ın başkenti Kazan’da böbrek yetmezliği teşhisiyle hastaneye kaldırıldı ve 10 Haziran 2008 tarihinde, tedavi için bulunduğu Almanya’da hayata gözlerini yumdu.
