Cevat Dereli kimdir, İstanbul’un doğasını konu alan figüratif anlayıştaki resimleriyle tanınan bir ressamdır.
Cevat Dereli, 1900 yılında Rize‘de doğmuştur. İlk ve ortaöğrenimini tamamladıktan sonra Sanayi Nefise Mektebi’nde İbrahim Çallı Atölyesi’nde eğitim gördü. Öğrencilik yıllarında Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin karma sergilerine katıldı. 1922-23 yıllarında, arkadaşlarıyla Yeni Resim Cemiyeti’ni kurdu. 1924 yılında Sanayii Nefise Mektebi’ni bitirdi. Devlet Resim Yarışması’nı kazanarak Paris‘e gitti. 1924 ile 1928 yılları arasında Julian Akademisi‘nde Paul Albert Laurens Atölyesi’nde çalıştı. Louvre Müzesi‘nde araştırma ve kopyalar yaptı.
Yurda dönüşünde 1929‘dan sonra Güzel Sanatlar Akademisi öğretim kadrosuna girdi ve Güzel Sanatlar Akademisi’nde Nazmi Ziya Güran Atölyesi’nde resim muallim muavini olarak görev aldı. Aynı yıl, arkadaşlarıyla birlikte Paris‘te daha önce kurdukları Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Cemiyeti’nin ilk sergisini Ankara‘da açtı. Bu sergiler daha sonra İstanbul ve başka illerde de düzenlendi. Müstakiller Grubu’nun üyeleri arasına katıldı. İbrahim Çallı‘nın 1947 yılında emekliye ayrılmasından sonra atölye hocalığını tek başına yürüttü.
Cevat Dereli 1932’de Akademi’den ayrıldı, 1933 yılında Tıp Fakültesi desinatörlüğüne atandı. Bu görevde 1939’a değin kaldı, sonra yeniden Güzel Sanatlar Akadcmisi’ne geçti. Çallı Atölyesi’nde göreve başladı. Aynı yıl CHP‘nin düzenlediği yurt gezisi kapsamında ressamlar iki grup halinde Anadolu’nun çeşitli illerine gönderildi. Cevat Dereli, 1939 yılında Halkevleri Genel Merkezi tarafından Sinop‘a gönderildi ve bu bölge ile ilgili sayısız peyzajlar yaptı. Burada yaptığı resimlerle 1939‘da Ankara‘da Devlet Resim ve Heykel Sergisi ile birlikte açılan Yurt Gezisi Sergisi’nde resim dalında birincilik ödülünü aldı.
1947’de İbrahim Çallı emekliye ayrılınca Dereli aynı atölyede öğretim üyeliğine atandı. 1954’ten başlayarak yurt içinde ve dışında çeşitli karma sergilere katıldı. 1970’te 46 portre-desenden oluşan ilk kişisel sergisi Akademi salonlarında açıldı. Bundan sonra 1980’e değin dört kişisel sergi daha açtı.
İlk dönemlerinde empresyonist bir tavırla realist kompozisyonlar üreten sanatçı çok sayıda natürmort ve peyzaj yaptı. Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar birliğinin kurucularından sayılan Cevat Dereli daha sonra (D) gurubuna katıldı.
Cevat Dereli’nin İlk ürettiği manzara resimlerinde empresyonizmin etkileri görülür. Fakat sonraki eserlerinde Türk minyatürlerinden de faydalanarak değişik bir üslûp kazandığı görülür. Geometrik kuruluşlu büyük düzenlemeler gerçekleştirdi. Köy ve köylü balıkçıların oluşturduğu konulardaki resimlerini, Batılı bir üslupta üretti.
Türk resminin 1930’larda içine girdiği ortamda Kübizm‘e dayalı, yapı ve çizgi sağlamlığından kaynaklanan kübist-konstrüktivist görüşü benimsemiş olan Cevat Dereli giderek daha rahat bir tempoyla şiirsel bir özgürlüğü benimsemiştir. 1954‘te yaptığı “İstihsal” konulu tablonun benzeriyle 1956‘ta Venedik Bienali’ne katıldı. 1958’de Brüksel‘de düzenlenen 50 Yıllık Modern Sanat Sergisi’ne katılacak resimleri seçmek üzere toplanan uluslararası bir kurul, Türkiye’den gönderilen yapıtlar arasında Cevat Dereli’nin resimlerini sergillemeye değer buldu. Yurtdışında düzenlenen Çağdaş Türk sanatı sergilerine resimler verdi.
Türkiye içinde ve dışarıda birçok sergiye katıldı. İstanbul‘un doğasını konu alan figüratif anlayıştaki resimleriyle tanınan bir ressamdır. İkinci Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde birinci oldu, düzenli sergiler hazırladı (1976, 1977, 1980, 1983), 1977 yılında Sedat Simavi Vakfı’nın Görsel Sanatlar Ödülü’nü Zühtü Müridoğlu ile paylaştı, 1981 yılında Atatürk Devlet Armağanı’nı aldı.
Resim ve Heykel Müzesinde, Milli Kütüphane koleksiyonunda, birçok özel ve resmi koleksiyonlarda eserleri bulunan Cevat Dereli, Çağdaş Türk Resmine önemli katkılarda bulunmuştur.
Cevat Dereli, 23 Temmuz 1989 tarihinde İstanbul‘da 89 yaşında ölmüştür.
Başlıca eserleri:
Topkapı Sarayına Bakış, 1951,
Hasat, 1954,
İstihsal, 1954,
Manzara, 1956;
Balık Tutan Adam, 1957
Elma Toplayanlar, 1961;
Gündoğdu Köyü, 1963,
Adalar, 1959;
Mevleviler, 1979;
Akşamcılar, 1981;
Mevleviler, 1982;
Karadeniz, 1982;
Terkedilmiş Ev, 1982;
Çengelköy, 1982;
Balık Avı, 1982.
