Elia Kazan kimdir, Elia Kazan, 7 Eylül 1909 tarihinde Kayseri kökenli bir Rum ailenin çocuğu olarak İstanbul‘da doğmuştur. Rum asıllıdır. Asıl adı Elias Kazancıoğlu’dur. Babası George Kazancıoğlu’dur. Annesi Athena ŞiŞmanoğlu’nun köyü Kayseri’deki Germir köyüdür. Ailesi henüz O 4 yaşındayken 1913 yılında Amerikaya göç etti. Elia Kazan New York eyaletindeki New Rochelle’de büyüdü. New Rochelle Lisesinden mezun oldu. Massachusetts’te Williams College’de yükseköğrenimini tamamladı. Yale Üniversitesi‘nde tiyatro öğrenimi gördü.
1932 yılında New York kenti’ndeki “Group Theatre”da oyuncu olarak tiyatroya başladı. 1939 yılına kadar burada çalıştı. 1940 yılında tiyatro yönetmenliği yapmaya başladı. Tüm Amerika’da ünlü oldu ve Broadway‘in en iyi yönetmenleri arasına girdi. 1944 yılında sinema filmleri yönetmeye başlamıştır.
1947 yılında “Actors Studio” adında oyunculuk okulunu Cheryl Crawford ve Robert Lewis‘le birlikte kurdu. Marlon Brando ve James Dean gibi efsane oyuncular yetiştirdi. “İhtiras Tramvayı”, “Rıhtımlar Üzerinde”, “Cennet Yolu” gibi başyapıtlara imza attı. En gözde öğrencilerinden biri unutulmaz filmlerinde başroller verip bir ikon haline getireceği Marlon Brando‘ydu. ‘Rıhtımlar Üzerinde’ ve Tennessee Williams’ın oyunundan uyarladığı ‘Arzu Tramvayı’yla Brando’yu yaratırken, en iyi filmlerinden biri sayılan ‘Cennet Yolu’yla James Dean efsanesini ortaya çıkarttı. Kazan, tanınmamış oyuncularla çalışmayı severdi. Rod Steiger, Natalie Wood, Lee Remick, Warren Beaty gibi isimlerin onunla çalıştıktan sonra yıldız oldular.
1952 yılında Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi’nce (HUAC) sorgulandı. Sinema sanayiinden komünist eğilimli sekiz arkadaşını ele vererek onların kariyerlerinin sona ermesine yol açmıştı. Bunlardan birisi olan senarist Abraham Polonsky, Elia Kazan’ın 1999 yılında onur Oscar’ı alacağını duyunca “Umarım ödülünü alırken birisi onu vurur” demişti. 1999 yılında 71. Akademi Ödüllerinde Yaşam boyu Onur Ödülü’nü, HUAC sorgusu nedeniyle protestolar arasında aldı. Kendisi de Komünist Parti üyesi olan Kazan, Senatör McCarthy’yle işbirliği konusunda hiç geri adım atmadı. 1997‘de İstanbul Film Festivali‘nden Onur Ödülü almaya geldiği sırada Cumhuriyet Gazetesinden Ahu Antmen’e verdiği röportajda konuyla ilgili şunları söylemişti: “Doğru olduğuna inandığım şeyi yaptım. Özür dilemiyorum. Utanmıyorum. Ve beni mutsuz etmiyor.”
1960-1964 yılları arasında da New York‘da Lincoln Sahne Sanatları Merkezi Repertuar Tiyatrosu’nda yönetmenlik yaptı.
1960’ların ortalarında tiyatrodan uzaklaşmaya başladı; sinemayı da ikinci plana bırakarak yazarlık yapmaya başladı.
1988 yılında 7. Uluslararası İstanbul Film Festivalinde seçici kurul başkanlığı yaptı. Ayrıca 1988 yılında yönetmenliğini ve senaristliğini Zülfü Livaneli‘nin yaptığı Uğur Polat, Sevtap Parman, Rutkay Aziz, Menderes Samancılar, Kenan Pars, Fikret Kuşkan‘ın oynadığı “Sis” adlı filmde küçük bir rolde konuk oyuncu olarak oynadı.
Evlilikleri :
1.eşi: 1932 yılında oyun yazarı Molly Day Thatcher ile evlendi.1963 yılında eşi öldü. Nicholas , Judy , Chris , Katharine adlarında 4 çocuğu oldu.
2.eşi: 1967 yılında sinema oyuncusu Barbara Loden ile evlendi. 1980 yılında eşi öldü. Leo adında 1 çocuğu oldu.
3.eşi: 1982 yılında yazar Frances Rudges ile evlendi. Kendisi ölene kadar evli kaldı.
Elia Kazan, 28 Eylül 2003 tarihinde ABD, New York, Manhattan‘da 94 yaşında ölmüştür.
Ödülleri :
1999 – 71. Akademi Ödüllerinde Yaşamboyu Onur Ödülü
1964 – 21.Altın Küre Ödülleri – En İyi Yönetmen (Amerika Amerika)
1957 – 14.Altın Küre Ödülleri – En İyi Yönetmen (Baby Doll)
1956 – 13.Altın Küre Ödülleri – En İyi Film (East of Eden)
Senaryosunu Yazdığı Filmler :
2012 – Love, Marilyn
1969 – The Arrangement
1963 – Amerika Amerika
Yapımcı olduğu Filmler:
1961 – Aşk Bahçesi
1960 – Wild River
1956 – Baby Doll
Oyuncu olduğu Filmler :
2007 – Brando (Himself (archive footage) (TV Filmi)
2004 – The 76th Annual Academy Awards (Kendisi) (TV Filmi)
2004 – Tell Them Who You Are (Kendisi)
1988 – Sis (Kahvede tavla oynayan Yaşlı Adam)
1941 – Blues In The Night (Nickie Haroyen)
1940 – City For Conquest (Googi Zucco)
Yönetmen Olduğu Filmler :
1976 – Son Patron (Sinema Filmi)
1972 – The Visitors (Sinema Filmi)
1969 – The Arrangement (Sinema Filmi)
1963 – Amerika Amerika (Sinema Filmi)
1961 – Aşk Bahçesi (Sinema Filmi)
1960 – Wild River (Sinema Filmi)
1957 – A Face in the Crowd (Sinema Filmi)
1956 – Baby Doll (Sinema Filmi)
1955 – East of Eden (Sinema Filmi)
1954 – Rıhtımlar Üzerinde (Sinema Filmi)
1953 – Man on a Tightrope (Sinema Filmi)
1952 – Viva Zapata! (Sinema Filmi)
1951 – İhtiras Tramvayı (Sinema Filmi)
1950 – Panic in the Streets (Sinema Filmi)
1949 – Pinky (Sinema Filmi)
1947 – Centilmenlik Anlaşması (Sinema Filmi)
1947 – Boomerang! (Sinema Filmi)
1945 – A Tree Grows in Brooklyn (Sinema Filmi)
Kitapları :
1962 – “America America”. New York: Popular Library. (Türkçede “Amerika Amerika”, Yaba Yayınları, 1994 çev:Özay Süsoy.)
1967 – “The Arrangement: A Novel”. New York: Stein and Day. (Türkçede “Uzlaşma” (2 cilt halinde), 1972, E-Yayınları, çev: Nazar Büyüm)
1972 – “The Assassins”. Londra: Collins. (Türkçede “Babanın Suçu”, Altın Kitaplar, 1973, çev: Hemri Kamdiyoti, Ferit Gürsu)
1973 – “Kazan on Kazan”. Londra: Secker and Warburg.
1975 – “The Understudy”. New York: Stein and Day.
1977 – “A Kazan Reader”. New York: Stein and Day.
1978 – “Acts of Love”. New York: Warner. (Türkçede “Erkekten Erkeğe”, Cep Kitapları, 1981, çev: Osman Deniztekin)
1982 – “The Anatolian”. New York: Knopf.
1988 – “Elia Kazan: A Life”. New York: Knopf. (Türkçede “Bir Yaşam”, 1989, Güneş yay. çev: Nihal Yeğinobalı)
1994 – “Beyond the Aegean”. New York: Knopf.
1999 – “The Master Director Discusses His Films”. New York: Newmarket Press.
2005 – “Elia Kazan”. New York: Harper Collins.
2009 – “Kazan on Directing”. New York: Knopf.
