Garry Kasparov, 1963 doğumlu, satranç dehası. 16 seneden uzun süre, FIDE‘nin yayınladığı rating listelerinde, sürekli bir numara olan, günümüzün en kuvvetli oyuncusu.
Garry Kasparov, 13 Nisan 1963’de, Azerbeycan‘ın başkenti, Bakü‘de dünyaya geldi. Satranç tahtası başında çok küçük yaşlarda aldığı başarılar sayesinde, eski Dünya Şampiyonu Botvinnik’in öğretmenliği altındaki çalışmalara katılma hakkı kazandı.
Eski Dünya Şampiyonu Mikhail Botvinnik, “Gelecek, bu genç adamın ellerinde yatıyor.” dediğinde, Garry Kasparov henüz 11 yaşındaydı. 13 yaşında, SSCB Gençler Şampiyonu olan ve Fransa‘daki 16 yaş altı turnuvada, üçüncülüğü paylaşarak ilk kez ülkesi dışındaki uluslararası turnuvalarda oynamaya başlayan Kasparov, Sovyetler Birliği’ni, o yaşta, Batı‘da temsil eden ilk kişidir.
17 yaşında Büyükusta ve 19 yaşındayken de, dünyanın en kuvvetli oyuncusu olan Kasparov, 1985‘de, 22 yaşındayken Anatoly Karpov‘u yenerek, en genç Dünya Şampiyonu oldu.
Rusyadaki ismiyle “Garik”, 16 yaşına geldiğinde, dünya çapında tanınmaya başlamıştı. 1979 yılında, 14 büyük ustanın bulunduğu bir turnuvaya katılma şansı verilen Kasparov, henüz FIDE ratingi çıkarmamış olmasına rağmen turnuvayı açık farkla kazandı ve adını, dünya şampiyonu adayları arasına yazdırarak, çok güçlü bir rakip olduğunun sinyallerini verdi.
Kasparov, 21 yaşındayken, Mikhail Botvinnik’in öğrencilerinden olan, efsanevi Sovyet oyuncu Anotoly Karpov’la, dünya şampiyonluğu için maç yaptı. 5 ay ve 48 oyun süren maç, Dünya Satranç Federasyonu Başkanı Compomanes’in, maçı, galip oyuncu belirlenmeden iptal etmesiyle sona erdi. Bir sonraki yıl, tekrarlanan maçta, Kasparov, Karpov’u yenerek dünya şampiyonu oldu.
1984‘den 1990‘a kadar, Karpov’la dört kez karşılaşan Kasparov, iptal edilip, Karpov’un ünvanını muhafaza etmesini sağlayan, maçtan sonra, rakibini, arka arkaya oynanan 3 maçta da alt etti.
Kasparov ünvanını, 1993 yılında, Nigel Short‘a ve 1995 yılında da, Hintli oyuncu Viswanathan Anand‘a karşı yenilmeyerek, başarılı bir biçimde korudu.
2000 yılında, Sovyet oyuncu Vladimir Kramnik‘e karşı beklenmedik bir yenilgi alan Kasparov, buna rağmen, 1985 yılından, 2001 yılına kadar FIDE’nin yayınladığı rating listelerinde hep bir numara olmuştur.
Hala, uzmanlarca dünyanın en kuvvetli oyuncusu olarak görülen Kasparov, stil olarak, Alekhine‘i örnek almıştır. Canlı ve kontrolü ele almaya yönelik bir oyun tarzı olan oyuncunun, ataklarında Tal‘inkilerden farklı olarak, Botvinnik ekolünün izleri görülür.
Dört kitabın yazarı Kasparov, ayrıca, politika, eğitim ve sosyal reformlar konusunda Doğu Avrupa‘nın önemli bir sözcüsüdür. Bağış kampanyaları konusunda duyarlı olan ünlü oyuncu, Moskova’da, devrimden sonra kurulan ilk özel vakıf olan, \”Kasparov Vakfı\”nı kurdu.
Kasparov, satrancın okullarda ders olarak uygulanması konusunda da girişimlerde bulunmaktadır ve Kasparov Uluslararası Satranç Akedemi‘sini kurmuştur.
Rus ekonomisi konusunda da bir uzman olarak bilinen Kasparov, Wall Street Journal‘da makalesi yayınlanan, en genç yazardır.
1993 yılında, Kasparov ve Short, Profesyonel Satranç Birliği’ni (Professional Chess AssociationPCA) kurarak, satrancı, herkes tarafından oynanan bir oyun haline getirme girişimde bulundular.
Kasparov, Davos‘taki Dünya Ekonomi Forumu ve Madrid‘deki Cursos de Verano gibi uluslararası konferensların düzenli konuşmacı konuğudur.
Dünya çapındaki ünü, bilgisayar üreticilerinin de dikkatini çeken Kasparov, bazı şirketlerin teknolojinin ne kadar geliştiğini göstermek için, onu yenebilecek bir bilgisayar üretmeyi denemelerine sebep oldu. IBM, Deep Blue isimli bir bilgisayar üreterek, 1997‘de Kasparov ile bir karşılaşma ayarladı. İlk maçta yenilen Deep Blue, geliştirilerek, Deeper Blue adını aldı. Deeper Blue, Kasparov’u beraberliğe zorlamayı başardı ancak yenemedi.
Linares Turnuvası‘nı birinci bitirdikten sonra, 10 Mart 2005’de, düzenlenen basın toplantısında, aktif satrancı bıraktığını açıklayan Garry Kasparov’un, ELO ratingi, kurallar gereği, FIDE tarafından, 1 yıl kadar tutuldu. Kasparov Nisan 2006’da, ELO listesinden çıkarıldı.
