Geronimo kimdir, Beyaz Adam’a karşı mücadele eden son Kızılderili savaş önderi olarak tanınan Chiricahua Apaçi’si. Meksika ve A.B.D. güçlerine karşı az sayıda adamı ile verdiği uzun süreli mücadelesi sayesinde adını bütün dünyaya duyurmuştur.
Geronimo ya da yerel dildeki adı ile Goyaałé, 16 Haziran 1829 tarihinde, Gila River, New Mexico’da doğdu. Apaçi’lerin Bedonkohe kabilesine bağlı olan Geronimo’nun üç erkek ve dört kız kardeşi bulunmaktaydı. Ailesi tarafından Apaçi geleneklerine bağlı olarak yetiştirilen Geronimo, 17 yaşına geldiğinde evlendi ve bu evlilikten dört çocuk sahibi oldu.
6 Mart 1858 tarihinde, Geronimo ve kabilenin erkeklerinin çoğu ellerindeki malları takas etmek için kasabayı ziyaret ettiği sırada, José María Carrasco önderliğindeki 500 askerden oluşan bir saldırı gücü kamplarına saldırdı ve içlerinde Geronimo’nun karısı, çocukları ve akrabaları da dahil olmak üzere kamptakilerin çoğunu öldürdü. 19.yy’ın en büyük Kızılderili şeflerinden birisi olarak gösterilen Mangas Coloradas, Geronimo’ya intikam alması için izin verdi, o da yerel güçlerle beraber Meksikalı askerlere saldırılarda bulunmaya başlandı.
Kabile şefi olmasa da, doğal bir liderlik yeteneğine ve doğuştan gelen güçlü bir karizmaya sahip olan Geronimo, kısa sürede Apaçi’lerin askeri güçlerinin başına geçti. Onunla beraber savaşan savaşçıların anlattığına göre doğa üstü güçleri olan ve kurşunlar tarafından öldürülebilineceğine inanılmayan lider, geride kanıt bırakmadan iz sürme, sessizce hareket etme ve silah kullanmada ustaydı. Kısa süre içerisinde onun Usen (Apaçi’lerin en büyük Tanrı’sı) tarafından kutsandığına inanan yerel güçlerle beraber küçük ama etkili bir saldırı kuvvetine komuta ediliyordu.
1858–1886 yılları arasında, kendisinden sayıca çok daha üstün olan Meksika ve A.B.D.’li askeri güçlere karşı giriştiği başarılı saldırılar ve de asla yakalanamaması, Geronimo’yu bir efsane haline getirmişti. Meksika sınırları içeriside başlattığı akınları, daha sonra Amerika sınırları içerisinde bulunan Arizona, Teksas ve New Mexico’ya kadar götürdü.
1886 yılında, Nelson A. Miles tarafından seçilen Yüzbaşı Henry Lawton önderliğindeki büyük bir A.B.D. askeri gücü, Geronimo’yu ölü ya da diri olarak ele geçirmek üzere harekete geçti. Ekipte bulunan Gatewood adlı askerin Apaçi dilini konuşabilmesi ve geleneklerinden haberdar olması sebebiyle yaptığı arabuluculuk sonucunda, 4 Eylül 1886 tarihinde, Geronimo ve yanında bulunan az sayıdaki kabile üyesi A.B.D. güçlerine teslim oldular.
Geronimo, yanına bulunan arkadaşları ve kendisini takip etmek için A.B.D. güçlerinden para alan yerli izciler ile beraber Fort Pickens hapishanesine, ailesi ise Fort Marion hapishanesine gönderildi; Geronimo ancak 1887 yılında ailesini ile görüşebildi.
1905 yılında, S. M. Barrett adlı bir öğretmen, A.B.D. başkanı Roosevelt’den özel izin alarak Geronimo’nun hayatını kendi ağzından kaydetti. Sorulan hiçbir soruya cevap vermeyen ve de sözlerinin değiştirilmeden kaydedilmesini isteyen Geronimo, hayatı ile ilgili her konuyu, sözel bir anlatım tarzı ile yazılması karşılığında Barrett’e anlattı.
Geronimo, 1909 yılının Şubat ayında, attan düşerek yaralandı. Ancak ertesi sabah bulunan ve durumu kötü olan savaşçı, 17 Şubat 1909 tarihinde, tutuklu bulunduğu Fort Sill hapishanesinde, zaature nedeniyle hayatını kaybetti ve aynı kalede bulunan Apaçi Esir Mezarlığı’na gömüldü.
Ölümünden sonra popüler kültürün en sevilen figürlerinden birisi olan Geronimo’nun hayatını anlatan onlarca sinema filmi çekildi, çizgiromanlara ve de şarkılara konu oldu. A.B.D. yeni kurulan üç kasabaya adı verildi ve de We Shall Remain adını taşıyan 2009 tarihli belgesel çalışmasına esin kaynağı oldu.
