Gökşin Sipahioğlu kimdir, SİPA‘nın kurucusu ünlü Türk foto muhabiridir.
Gökşin Sipahioğlu, 28 Aralık 1926 tarihinde İzmir‘de doğmuştur. Liseyi İstanbul‘da Saint Joseph Fransız Lisesi’nde okudu. Kadıköy Spor Kulübü’nün kurucusu ve oyuncusu oldu, sonradan 1976 yılında bu takım Efes Pilsen basketbol takımına dönüştü.
İstanbul Üniversitesi‘nde gazetecilik bölümünde okudu. Gökşin Sipahioğlu, 1961 yılında ABD. ile Küba arasında patlak veren füze krizi sırasında Küba’ya “gemici pasaportu” ile girmeyi başaran ve röportajlar yapan tek batılı gazeteci olması ve 1968 yılında Paris olaylarını yansıttığı fotoğrafları, Çekoslovakya ve Arnavutluk‘ta meydana gelen olaylar hakkındaki haber ve fotoğraflarıyla ün yapmıştır.
Gökşin Sipahioğlu, İstanbul Ekspress gazetesinde spor yazarı olarak gazeteciliğe başladı. Başarılı ve dikkat çeken yazıları onu çalıştığı gazetede kısa sürede yazı işleri müdürlüğüne götürdü.
1955 yılında İstanbul Ekspress’in yazı işleri müdürlüğünü yaptığı sırada yayımladığı “Selanik‘te Mustafa Kemal ATATÜRK‘ün doğduğu evini bombaladılar” haberinden ötürü 6-7 Eylül Olaylarının ortaya çıkmasını planlamakla suçlanmıştır. 1956 yılında İsrail–Mısır savaşında yaralı askerlerin yer aldığı fotoğrafları çok ses getirdi.
1957′de fotoğrafa büyük yer veren Yeni Gazete’yi kurdu. Vatan Gazetesi’nde geneI yayın yönetmenIiği yaparken, erken baskı sistemini kurarak gazeteciliğe modern bir yorum getirdi. Bu gazete de Aziz Nesin, Çetin Altan gibi pek çok aydın ilk yazılarını yazdı.
1969 yılında Gama Ajansı ile çalışmaya başlamış ve Doğu Ülkelerin liderlerinin katılacağı Bartislava Konferansına gitmek istemiştir ancak ajans yönetimi Sipahioğlu’nun bu isteğine olumsuz bir tavır alınca kendi imkanları ile bu konferansı takip etmek için Çekoslavakya‘ya gitmiştir. Kısa bir süre sonra Çekoslavakya Varşova Paktı ülkeleri tarafından işgal edilmiş ve bu tarihi olayların tanığı olarak Gökşin Sipahioğlu kendi fotoğraf ve röportajlarını dünya medyasına dağıtmak istemiş ve bu organizasyonun hayat bulması adına SİPA Press‘i kurma düşüncesi oluşmuştur. Bu projeyi yani SİPA Press’i Amerikalı gazeteci bayan Phyllis Springer ve Cumhuriyet gazetesinin Atina Muhabiri Kosta Daponte ile bir araya gelerek gayri resmi olarak 1969 yılında kurmuşlardır. Daha sonra Amerikalı gazeteci Phyllis Springer Sipahioğlu’nun iş ortaklığının ötesinde hayat arkadaşı da olmuştur.
1969 yılında gayri resmi başlayan SİPA press, Gökşin Sipahioğlu’nun 1973 yılında Paris‘te resmi olarak kuruduğu ve binlerce fotoğrafçı ile çalışmalarını uzun süre sürdürdüğü dünyanın en büyük ajanslarından biridir. Sipahioğlu 2001 yılında maddi sıkıntılar yüzünden Fransız medya grubu Sud Communication’a satmıştır.
1961 senesinde Hürriyet gazetesinde çalışmaya başlamış olup dört yıl içinde 80 ülkede röportajlar yaptı. Uzun yıllar Hürriyet Gazetesi’nde çalıştı. Ünlü gazeteci Zekeriya Sertel‘in anı, fotoğraf ve özel eşyalarını Bakü‘deki evinden gizlice getirip Erol Simavi‘ye verdiğini ancak Simavi’nin tüm bunları MİT‘e teslim ettiğini iddia etti.
Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay‘ın Rusya gezisine Gökşin Sipahioğlu‘da Hürriyet gazetesi adına katılacaktı, Zekeriya Sertel Bakü’deki evinin anahtarını Gökşin Sipahioğlu’na verdi; dolaplara sakladığı notları, filmleri, fotoğrafları ve paltosunu getirmesini istedi. Aralarında Nazım Hikmet’in hiç yayımlanmamış fotoğrafları da vardı. Dönüşte dediklerinin hepsini getirip İstanbul’da EroI Simavi’ye teslim etti, paltosunu ise kendisine götürdü. O sırada MİT’ten bazı adamlar geldi, sonunda bu anılar yazdırılmadı.
Türk gazetecilik tarihinde yine bir ilk olan kültür devrimi öncesinde Çin‘e vize alabilen ilk ve tek Türk gazeteci olmuştur.
Hürriyet gazetesindeki perfonmansı nedeniyle 1966 da Erol Simavi, Sipahioğlunu gazetenin Paris büro şefi olarak Fransa‘ya gitmesi istedi. Gökşin Sipahioğlu Fransa’da çalıştığı yıllarda 1967-68 Fransa yönetimine başkaldıranlara ateşle karşılık veren jandarmaları ve Paris öğrenci olaylarının tanığı olarak bu olayları belgelemiş ve Jean Bertolino’nun Les Trublions kitabında belgesel fotoğraflarının yayınlanmasına izin vermiştir.
Sipahioğlu hem Türkiye de hem Fransa da gençlere fırsat verip onları mesleğe kazandırdı. Yaşamı boyunca riskleri gördü, başarıdan başarıya koştu ve sonunda Türk basın tarihinde ve dünya ajansları içinde saygıyla anılan bir şahsiyet olarak yaşadı. Yaşamının büyük bir bölümünü geçirdiği Fransa’da bugün ünlü olan pek çok foto muhabiri yetiştirdi.
50 seneye yakın zaman Paris’de yaşayan Gökşin Sipahioğlu, 5 Ekim 2011 tarihinde Paris’de 85 yaşında ölmüştür. Cenazesi Türkiye’ye getirilerek, İstanbul’da Karacaahmet Mezarlığı’nda defnedildi.
Gökşin Sipahioğlu, Amerikalı gazeteci Phyllis Springer ile evli idi.
Ödülleri:
1994 – Fransa Sanat ve Edebiyat Şövalyesi ünvanı
2000 – Türkiye Devlet Üstün Hizmet Madalyası
2003 – Fransa Kültür Bakanlığı tarafından verilen sanat ve edebiyat nişanı
2007 – Fransa cumhurbaşkanı Jacques Chirac tarafından Chevalier de la Légion d’honneur
Sergileri:
– 1998 yılında Paris’te Barikatlar adlı sergide, Mayıs 1968’de çektiği fotoğrafları sergiledi.
– 6 Eylül-12 Kasım 2006 tarihleri arasında Sipahioğlu’nın 124 fotoğrafı İstanbul Modern’deki Doğru Yerde Doğru Zamanda adlı retrospektif sergisinde sergilenmiştir.
– 5-25 Şubat 2009 tarihleri arasında, Fransız Kültür Merkezi’nde (Institut Français) Monsieur Sipa adıyla 1960 ve 1970’li yıllara ait fotoğrafları sergilenmiştir.
