Hoca Dehhani kimdir, Dehhani, Divan şiirinin Anadolu’daki kurucusu kabul edilir.
Hoca Dehhani‘nin hayatı hakkında ayrıntılı ve kesin bir bilgi yoktur. Horasan Türkmenlerinden olduğu bilinmektedir. Moğol istilası sırasında Anadolu’ya gelip Konya‘ya yerleşti. Dehhân nakkaş anlamına geldiğine göre şairin nakışla ilgili bir meslek (tezhip, minyatür, mimarlık) icra ettiği tahmin edilebilmektedir.
Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı III. Alaeddin Keykubad zamanında 1298-1301 yılları arasında Konya‘ya gelen Dehhani, Sultanının emri ile 20 bin beyitten oluşan Farsça bir Selçuklu Şehnamesi yazmıştır. Ancak eser bugün ortada yoktur.
Gazel ve kasidelerinde 4 farklı aruz kalıbı kullanması yönüyle başarılı görülse de bazı imgeleri çok sık tekrarlaması olumsuz bir izlenim bırakmıştır. Divan edebiyatı şairleri arasında ilk din dışı konular işleyen kişidir. Oğuz Türkçesini en zarif ve en sade şekilde kullanmıştır. Şiirleri devrine göre, Türk Edebiyatında gazel ve kaside nazım şeklinin ilk örnekleri olup, kolay anlaşılan benzetmelere yer vermiştir.
Hoca Dehhani”nin Türkçesi temiz güzel, üslubu sanatlıdır. Yaşadığı çevrede tasavvuf şiirinin sonsuz hakimiyetine rağmen Dehhânî”nin elde edilen on kadar şiirinde bir tasavvuf kültürü bulunmakla beraber, tasavvufî bir ideoloji bulunmayışı da ayrıca dikkate değer bir özelliktir.
Hoca Dehhani’den günümü ulaşmıştır.
Hoca Dehhani’den bir Gazel :
Gazel
Aceb bu derdümün dermânı yok mı
Ya bu sabr itmegün oranı yok mı
Yanaram mûmlayın başdan ayağa
Nedür bu yanmağun pâyânı yok mı
Güler düşmen benüm ağladığıma
‘Aceb şol kâfirün îmânı yok mı
Delübdür ciğerümi gamzen okı
Ara yürekde gör peykânı yok mı
Gözi hançerlerin boynuma çaldı
‘Aceb ol zâlimün im’ânı yok mı
Su gibi kanumı toprağa kardun
Ne sanursın garîbün kanı yok mı
Cemâl-i hüsnüne mağrûr olursın
Kemâl-i hüsnünün noksânı yok mı
Begüm Dehhânî ye ölmezdin öndin
Tapuna irmeğe imkânı yok mı
–Dehhani
