İdi Amin kimdir, Diktatör, Ugandalı asker.
Tam adı İdi Amin Dada Oumee ‘dir. Uganda’nın kuzeyindeki Koboko kasabasında 1925 yılında doğmuş olup Kakwa kabilesindendir. Çok az öğrenim gören İdi Amin, 1943’de İngiliz sömürge ordusuna bağlı Afrika Kraliyet Tüfekli Birliği’ne (King’s African Rifles – KAR) katıldı. İkinci Dünya Savaşı sırasında müttefiklerin Birmanya seferinde, daha sonra da İngilizlerin Kenya’daki Mau Mau Ayaklanması’na (1953-1957) karşı giriştiği harekatta görev aldı. Bunun sonucunda büyük çavuş oldu ve subaylık için eğitim aldı.
Eski bir boksör olan İdi Amin, Aynı zamanda ,1951-1960 yılları arasında Uganda ağır sıklet boks şampiyonluğunu elinde tuttu. Ayrıca ünlü bir bir ragbi oyuncusuydu.
Uganda’nın 1962’de bağımsızlığına kavuşmasından önce subay rütbesi alan birkaç Ugandalı askerden biri olan Amin,1964 yıllkenin ordusu ve hava kuvvetleri komutanı yardımcısı oldu. Dr. Apolo Milton Obote Şubat 1966 yılında Uganda’da iktidarı ele geçirince, ülkenin yeni devlet başkanı ve başbakanı Apolo Milton Obote ile yakın dostluk kurdu. 1965’te Zaire’deki ayaklanmacılarla kurduğu ilişkinin skandala yol açması, 1966’da ordu ve hava kuvvetleri komutanlığına getirilmesini engellemedi. 1968 yılında Tümgeneral oldu. Devlet başkanı Obote ile arasının açılması üzerine 1970’te bu görevinden alındı.
25 Ocak 1971’de Devlet Başkanı Obote’nin bir gezi için Singapur’da bulunduğu sırada, askeri darbe yaparak devlet başkanı ve silahlı kuvvetler başkomutanı oldu. Ve bir yıl sonra da kendini feldmareşal olarak ilan etti.
1972’de Uganda’da yaşayan bütün Asyalıların İngiliz pasaportuna sahip olduğu için (özellikle Hintliler) 55.000 yabancının 90 gün içinde ülkeyi terk etmelerini sağlayarak onları sınırdışı etti. Onların mal varlıklarına el koydu, yerine ülkedeki Müslüman azınlığı ve akrabalarını, hintlilerden kalan üretim araçlarlarının başına getirdi. Onun bu hareketi, ülke ekonomisinin çökmesine neden oldu. 1975’te ise mareşal rütbesi aldı. Uganda’yla İsrail arasındaki ilişkilere son vererek Libya ve Filistin’in yanında yer aldı. İdi Amin, ABD ve İngiltere’ye hakaretler yağdırdı, Bu duruma tepki olarak 1973’te ABD ve 1976’da İngiltere Uganda’daki temsilciliklerini kapattılar. 1976’da da kendisini ömür boyu devlet başkanı ilan etti. Genellikle aşırı milliyetçi bir tutum takındı.
4 Temmuz 1976’da Filistinliler tarafından kaçırılan ve içinde İsrailli ve başka yahudi yolcuların bulunduğu bir Fransız yolcu uçağının ,Uganda’nın şehri Entebbe hava alanına inmesine izin vererek olaya doğrudan karıştı. İsrailli özel kuvvetlerin düzenlediği operasyonda dört rehine ve bir İsrailli asker öldü. 45 Ugandalı asker öldürüldü ayrıca 11 savaş uçağı hava alanında iken imha edildi. Bunun dışında rehinelerden birinin hastanede iken askerler tarafından öldürülmesi ve tüm rehinelerin kurtarılması İdi Amin’in prestijini büyük ölçüde zedeledi.
Tanzanya ve Kenya’yla başlattığı sınır çatışmaları, Doğu Afrika Topluluğu’nu zayıflattı. Akodli ve Langi kabilelerinin yok edilmesi emrini verdiği de ileri sürülen İdi Amin, kabileler arasındaki çatışmaları doruk noktasına vardırdı. Eski diktatör döneminde 350 bine yakın kişinin işkenceden geçirilerek öldürüldüğü de iddia edilmişti. Davranışları kurnazlıkla soytarılık, kibarlıkla vahşilik arasında sürekli değişiyordu.
Ekim 1978’de Tanzanya tarafından desteklenen Uganda Ulusal Kurtuluş Ordusu adlı gerillaların saldırıları başladı. İdi Amin’e yardım ve destek için Libya lideri Muammer Kaddafi asker ve ekipman gönderdi ve Filistin Kurtuluş Örgütü bazı savaşçılarını gönderdi, buna rağmen iktidarı kaybedeceğini anlayan İdi Amin sonunda 13 Nisan 1979’da isyancı gerillalar başkent Kampala’ya ulaşmadan önce, ülke dışına kaçtı. Önce Libya‘ya geçti, ardından Suudi Arabistan’a yerleşti kısa bir süre sonra eşlerinden ikisi ve 22 çocuğu da yanına yerleşti. 1989’da gizlice Uganda’ya geçmek üzere geldiği Zaire ile Uganda arasında krize yol açtı. Kongo hükümeti Amin’i Uganda’ya teslim etmeyi reddetti ve Suudi Arabistan’a dönmesini sağladı.
İdi Amin ,16 ağustos 2003′de 78 yaşında iken sürgün yaşadığı Suudi Arabistan’nın Cidde şehrinde öldü.
Eşleri :
Malyamu Amin (Boşandı)
Kay Amin (Boşandı)
Nora Amin (Boşandı)
Madina Amin
Sarah Amin
