Johannes Gutenberg kimdir, Çağdaş Matbaanın Avrupa’ya uyarlanmasında öncü olan Gutenberg, kuyumcu, matbaacı ve yayıncı kimlikleri ile tanınır.
Johannes Gutenberg, 1398 yılında Almanya‘nın Mainz kentinde varlıklı bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Asıl adı Johannes Gensfleisch zur Laden’dir. Gençliğinde Fransa‘ya taşınmıştır. Burada kuyumculuk yapan Gutenberg, metaller ve değerli taşlar üzerinde çalışmalar yürütmüştür. Yine bu dönemde ilgisini çeken matbaa ve basım teknikleri Gutenberg’in kitapların basılı hale getirmesini sağlamıştır.
1437′den başlayarak matbaacılığa ilgi duymaya başladı. Yaşadığı süreunda pek çok çalışma yürüten Johannes Gutenberg, tipo baskı yöntemini 1438 yılında Avrupa’ya getirmiş ve modern matbaanın Avrupa’da kurulmasını sağlamıştır. Yüzyıllardır Çin ve Kore’de uygulanan bu yöntemi Avrupa’ya uyarlayan Gutenberg, iletişim tarihinin öncülerinden biri olarak gösterilir.
O dönemde kullanılmakta olan desen ya da harfler oyulmuş tahta levhalardan oluşan xylografi tekniğini geliştirerek belirli harfleri bir araya getirip çok sayıda basım yapma tekniğine dayanan tipografiyi 1450 yılında buldu.
1450 yılında ilk ortaklığını kuran Gutenberg, yaptığı çalışmalar sonucunda 1455 yılında Latince bir kutsal kitabın basımını sağlamıştır. 1457 yılına gelindiğinde borçları artan ve ödeyemeyen Gutenberg Faust ile ortaklığını kaybetmiş ve sonrasında 1465 yılında Mainz Başpiskoposu II. Adolf von Nassau’dan aldığı yeni bir yardım ile yeni bir baskı makinesi kurmuştur. 15.yy’a gelindiğinde Avrupa’da Gutenberg tarafından tasarlanan ve önü açılan 1000’den fazla baskı makinesi
Hiç bir buluş tek bir kişinin zihninde olgunlaşmış olarak fışkırmaz, matbaa da fışkırmadı. Baskı kalıplarıyla aynı ilkeler üzerine geliştirilmiş mühürle ve mühür yüzükleri antik çağlardan beri kullanılmaktadır. Baskı kalıpları Çin’de, Gutenberg’den yüzyıllar önce bilinmekteydi; hatta burada 868 yılı civarında basılmış bir kitap bile bulunmuştur. Yöntem batıda da Gutenberg öncesinde de biliniyordu. Baskı kalıpları bir kitaptan birçok kopya basılmasını sağlar. Ancak bu yöntemin bir büyük mahsuru vardır; her yeni kitap için yeni baskı levhaları hazırlamak gerektiğinden değişik kitapların basılması için pratik değildir.
Bazen Gutenberg’in esas yaptığı işin baskı harflerini icat etmek olduğu söylenir. Ancak baskı harfleri Çin‘de on birinci yüzyılın ortalarında, Pi Sheng tarafından icat edilmişti. Bu harfler (pişmiş) topraktan yapılmıştı, pek dayanıklı değildi;ama Çinliler ve Koreliler bir dizi iyileştirme yaptılar ve Koreli’ler Gutenberg’in çok öncesinde metal harfler kullanır oldular.Hatta on beşinci yüzyılın başınlarında, Kore hükümetinin (metal) baskı harfleri üreten bir dökümhanesi vardı.Tüm bunlara rağmen ,Pi Seng’i bu alanda etkili tek kişi olarak kabul etmek yanlış olacaktı.Öncelikle Avrupa baskı harflerini Çin’den öğrenmedi,kendi başına geliştirdi. İkinci olarak baskı harfleriyle baskı tekniği, Batıda modern baskı tekniklerinin bilindiği yakın zamanlara kadar, Çin‘de yaygın kullanımda değildi.
Modern baskı tekniniğinin dört ana bileşeni vardır. Birincisi hareketli baskı harfleri ve onları yerleştirip yerlerinde sabitleyecek yöntemdir. İkincisi bakı makinelerinin kendisidir. Üçüncüsü baskıya uygun mürekkep ve sonuncusuda baskıya uygun kağıt türü zemindir.
Kağıt Çin’de uzun yıllar önce Ts’ai Lun tarafından yapılmıştı ve batıda kullanımı Gutenberg’den önce yaygınlaşmıştı. Bu, Gutenberg’in bulduğu tek üzerinde, kendisinden önce bazı çalışmalar yapılmış olmakla birlikte, Gutenberg çeşitli ve önemli iyileştirmeler gerçekleştitdi. Örneğin baskıya uygun bir metel elaşımı, harfleri dökmek için bir kalıp, yağ esaslı baskı mürekkebi ve baskıya uygun bir makine geliştirdi.
Gutenberg’in bulduğu bu baskı yöntemi, özgür düşüncenin yayılmasına ivedilik kazandıran, bilim araştırmalarının gelişmesini sağlayan, reformların yapılmasını hızlandıran önemli olaylardan biri olarak kabul edilmektedir.
Johannes Gutenberg, 3 Şubat 1468 tarihinde Almanya’nın Mainz kentinde 70 yaşında ölmüştür.
1901′de Mainz” de adına bir müze kurularak ölümsüzleştirildi.
