John Milton kimdir, Kayıp Cennet adlı eseriyle tanınır.
John Milton, 9 Aralık 1608 tarihinde Cheapside, Londra, İngiltere‘de doğmuştur. Annesi Sarah Jeffrey, çok dindar bir kadındı. Milton’un babasının ismi de John’dur. İlahileri ve hukukla ilgili yazıları sonucunda zenginliğe doğru bir yükseliş yaşamıştır. Milton’un ailesi ikinci bir evi idare edecek kadar zengin ve varlıklıydı. Milton’un ilk öğretmenleri, sanat ve müzikle ilgili bilgileri edindiği babası, St Andrews Üniversitesi mezunu olan yazar Thomas Young’dır.
John Milton, 19 yaşına geldiğinde, eSt Paul Okuluna yazıldı. Beş yıl sonra Cambridge’de yer alan Christ Kolejine girdi. Latince, İtalyanca ve İngilizce şiirler yazdı.
Üniversite hayatına alışamayan Milton, alay konusu edilerek “The Lady of Christ’s” (Okulun Hanımefendisi) diye anılınca üniversite hocalarından biriyle yaptığı kavga sonucunda bir dönem için okuldan atıldı. Cambridge’ten ayrılan Milton, papaz (veya rahip) olma isteğinden vazgeçmiştir. Hiçbir mesleğe yönelmemekle birlikte tam altı sene boyunca babasının evinde zamanını dinlenerek geçirdi. Bu esnada L’ALLEGRO, IL PENSEROSO (1632) ve COMUS (1634) gibi eserlerinin yanı sıra, arkadaşı Edward King’in ölümünden sonra ölümün anlamı üzerine yazdığı LYCIDAS (1637) isimli eserini kaleme aldı. Milton, eserlerini o zamanlar yaygınlaşan Latin alfabesi ile yazdı.
1635 yılında ailesi ile beraber Horton’da Buckinghamshire’ye taşındı. Burada eserlerini Yunanca, Latince ve İtalyanca olarak yazmaya devam etti.
1630’lu yılların sonlarına doğru İtalya ve Fransa‘ya seyahat etmiştir. Paris‘te hukukçu Hugo Grotius ve Florence’de gökbilimci Galileo Galilei ile görüşmüştür. Nitekim “Paradise Lost” isimli eserinde Galileo’nun teleskopuna değinmektedir. 1639 yılında tekrar Londra‘ya döndü.
1642 İç Savaşı’nda Milton Püritenler’in tarafını tutmuştu. Savaşı Püritenler kazanıp Cromwell başa geçince Milton hükümette önemli bir görev aldı: Devletin bütün resmi evrakını Latince’ye çeviriyordu. Çünkü o devirde Latince Avrupa’da resmi dil olarak kabul edilmişti. 1642 yılından 1659 yılına kadar dışişleri bakanlığına denk bir görev olan sorumluluğunu yerine getirdi.
Bağnazlıktan endişelendiği için psikoposluk (1642), boşanma (1643), basın özgürlüğü (1644) ile ilgili bir dizi kitapçıklar yayınlamıştır. Cromwell hükumetinde yabancı diller sekreteri olarak hizmet etmiştir. I. Charles’in ölümünden sonra, Milton “Kralların ve Asillerin Hakları” (The Tenure of Kings and Magistrates) isimli kitabında (1649) halkın tahttan indirme ve vatan hainlerini cezalandırma hakkına sahip olduğunu belirtmiştir.
John Milton, İngiliz edebiyatında Kayıp Cennet (Paradise Lost) (1667) adlı epik şiiriyle tanınır. John Milton, sansürü uygunsuz bulan Areopagitica teziyle bilinmektedir. 20 yüzyılın ortalarına doğru F. R. Leavis ve T. S. Eliot’un eleştirileri sonucunda, önceden en iyi İngiliz şairi olarak düşünülen Milton’un ününde bir düşüş yaşanmıştır. Fakat toplumun çeşitli katmanlarında ve bilgi içerikli dergilerde Milton’un çalışmalarına yer verilmiştir. Bu nedenle Milton’un itibarı 21. yüzyıla kadar etkisini koruyarak devam etmiştir.
Yazma uğraşı neında görme yetisini kaybetmeye başlamış ve 1652 yılında iyice kör olmuştur. Şiirlerini kızlarına yazdırıyordu. Ölmez eseri olan Kaybolan Cennet de böyle yazılmıştır.
John Milton, İngilizlerin çıkardığı en büyük şairlerden biri olarak görülmektedir. Milton’un şiirlerinde ve yazılarında kullandığı güçlü ve etkili belagatı, 18. yüzyılın şiirlerinde oldukça etkili olmuştur. Şiirlerinin yanı sıra sivil ve dini hakları savunan kitapçıklar yazmıştır.
Paradise Lost isimli eserinden bir alıntı:
“Of Man’s first disobedience, and the fruit
Of that forbidden tree whose mortal taste
Brought death into the world, and all our woe,
With loss of Eden.”
“Yasak ağacın meyvesini yemesiydi insanın ilk kötülüğü
Ölümcül tadıyla dünyaya getirmişti kederi ve ölümü”
Evlilikleri :
1.eşi: 1642 yılında Mary Powell ile evlendi. 1652 yılında eşi öldü. Anne (d.1646) adında bir kızı oldu.
2.eşi: 1656 yılında Katherine Woodcock ile evlendi. Eşi 1658 yılında öldü.
3.eşi: 1662 yılında Elizabeth Mynshull ile evlendi.
John Milton, 8 Kasım 1674 tarihinde Chalfont St Giles, İngiltere’de 66 yaşında ölmüştür. Cripplegate St Giles Kilisesinde babasının yanına defnedilmiştir.
Büyük bir şair olmak isteyen John Milton, 1616 yılında ölen William Shakespeare‘in yükselen ünü karşısında daha iyi eserler ortaya koymak istemiştir. Milton’a göre epikler dramadan daha mühimdir.
Milton’un Paradise Lost isimli eseri, karmaşık söz dizimler ve nadir kullanılan kelimeler içermektedir. Karmaşık ama kendine özgü tarzıyla okunması pek kolay olmayan bir eserdir. Milton’un kozmik bakışı Copernicus sistemiyle bağlantılı olmamıştır; ancak yaşadığı dönemde güneş yerine dünyayı evrenin merkezi olarak gılı olabilir. Şiirde İncil’e paralel olarak Adem ile Havva’nın Şeytan tarafından kandırılması ve cennetten atılması olayı anlatılmaktadır. Lucifer şeytanı temsil eden karakterdir.
Milton’un görüşleri Romantik şairler William Blake ile Percy Bysshe Shelley‘i etkilemiştir.
Paradise Lost isimli eserden ilham alan çok sayıda eser bulunmaktadır. Bunlardan bazıları, Joseph Haydn‘ın oratoryosu “The Creation”, Alexander Pope‘nin “The Rape of the Lock” ve “The Dunciad”, John Keat‘in şiiri Endymion, Lord Byron‘un “The Vision of Judgement” ve John Ronald Reuel Tolkien‘nin efsanesi “The Lord of the Rings” (Yüzüklerin Efendisi)’dir.
Başlıca eserleri :
1626 – On the Death of a Fair Infant
1626 – In Inventorem Bombardae
1627 – Ode On The Mornıng Of Chrıst’s Natıvıty / (İsa’nın Doğduğu Sabah)
1632 – Allegro,
1632 – İl Penseroso,
1632 – Epıtaph On Shakespeare,
1633 – Arcades /(pastoral ürünler)
1634 – Comus,
1637 – Lycıdas /(ağıt)
1641 – The Reason Of Church Government,
1642 – An Apology For Smectymnuus,
1643 – The Doctrıne And Dıscıplıne Of Dıvorce,
1644 – Of Educatıon,
1644 – Areopagıtıca,
1645 – Poems,
1649 – The Tenure Of Kıngs And Magıstrates,
1649 – Eıkonoklastes,
1651 – Pro Populo Anglıcano Defensıo,
1654 – Defensıo Secunda / The Second Defence Of The People Of England,
1659 – A Treatıse Of Cıvıl Power In Ecclesıastıcal Causes,
1660 – The Ready And Easy Way To Establısh A Free Commonwealth,
1667 – Paradıse Lost / Kayıp Cennet
1670 – Hıstory Of Brıtaın,
1671 – Samson Agonıstes /(Can Çekişen Samson)
1671 – Paradıse Regaıned /(Yeniden Bulunan Cennet)
John Milton sözleri :
Kibir benim en çok sevdiğim günahtır.
Toplumun düşüncesi jilet gibidir… Güçsüz ondan korkar, bilgisiz onunla elini keser, akıllı ise kullanmasını bilir.
Kazandığımız aydınlık bize bilgimiz vasıtasıyla verildi.
Eğer güneşe akıllıca bakmazsak, karanlık içinde kalırız.
Bana bütün hürriyetlerden evvel, bilmek, düşünmek, inanmak, vicdana göre konuşmak mertebesini veriniz.
Bir insanı öldüren, tanrının sevgili kullarından birini öldürmüş demektir, fakat bir kitabı yok eden, mantığın ta kendisini yok eder.
Cehennemde hüküm sürmek cennette hizmet ediyor olmaktan daha iyidir.
Better to reign in hell than serve in heaven
Şans tasarımın kalıntısıdır.
Her ne kadar gülü görmüyorsam da dikenlerini hissediyorum. (Gözlerini kaybetmesinden sonra söylediği bir söz.)
Cehenneme gidebilirim, ama böyle bir tanrı hiçbir zaman benim saygımı kazanamaz.
