Jonas Salk kimdir, Doktor ve bakteriyolog, Jonas Salk, çocuk felci aşısını bulan kişidir.
Jonas Salk, 28 Ekim 1914 tarihinde New York, ABD‘de göçmen bir Yahudi ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Tam adı Jonas Edward Salk’dır. New York Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu.
Jonas Stan sonra kendisini virüs araştırma çalışmalarına verdi. Önce Michigan Üniversitesi‘nde, ardından Pittsburgh Üniversitesi‘nde Virüs Araştırma Laboratuvarı’nda çalıştı. Çocuk felci dahil birçok konuda bilimsel makaleler yazdı.
Çocuk felci, Amerika’da en önemli sağlık sorunlarından birini oluşturuyordu. Bilim adamları, hastalığı önlemek ya da tedavi etmek için çalışmalar başlamış, Amerika Başkanı Franklin Roosevelt‘in 1921 yılında çocuk felcine yakalanması ve hastalığı yenmesine karşın bir daha yürüyememesi ise salgın için bir şeyler yapılması ihtiyacını artırdı.
Jonas Salk, 1947 yılında bakteriyoloji profesörü oldu. Aynı sene Virüs Araştırma Merkezi’nin Başkanlığı görevine getirildi. Buradaki çalışmaları sırasında maymun böbreği dokularında polyo (çocuk felci) virüslerini üretmeyi başardı. 1952 yılında ABD, tarihinde görülen en korkutucu çocuk felci salgını ile karşı karşıya kalmıştı: 57.628 çocuk felci vakası yaşandı. Jonas Salk, salgından iki yıl sonra 1954 yılında formaldehitle öldürülmüş virüsten aşı elde etmeyi başardı. İlk olarak kendi karısı ve üç çocuğunu medya önünde aşıladı.
1954 yılında çift-kör plasebo kontrollü bir çalışma sonucunda yaşları altı ila dokuz üzerinde değişen bir milyon çocuk üzerinde uygulandı. Bir yıl sonra çocuk felci aşısı uygulanan çocukların hayatta olan virüse bağışıklık kazandığı görüldü.
1954 ve 1955 yıllarında yapılan geniş çapta tecrübeler, aşının çocuk felcine etkili olduğunu kesin olarak gösterdi. Dr. Salk, ülke çapında kahraman ilan edildi. 1957 yılına gelindiğinde, Salk’ın aşısı sayesinde ABD’de görülen çocuk felci vakaları %80-90 oranında azaltılmıştı.
Jonas Salk, 1957 yılında deneysel tıp alanında profesör oldu. 1960 yılında La Jolla, Kaliforniya’da Salk Biyolojik Çalışmalar Enstitüsü’nü kurdu; kendisini multiple sclerosis ve kanser araştırmalarına verdi. 1968 yılında sonlanan ilk evliliğinin ardından 1970 yılında ressam Françoise Gilot (ressam Pablo Picasso‘nun ilk eşi ve iki çocuğunun annesi) ile ikinci evliliğini yaptı. 1970’lerde bilim ve bilimin sosyal rolü hakkında kitaplar yazdı.
Jonas Salk, 1977 yılında ABD Başkanı Jimmy Carter tarafından Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi.
Jonas Salk, 1954 yılında bulduğu çocuk felci aşısının patentini çıkartmamıştır. Kendisine ‘neden patent almadığı’ sorusu yöneltildiğinde ise Salk, şu cevabı verir: “İnsanlığa ait, patenti yok diyebilirim. Güneşi patentleyebilir misiniz?” Salk, aşı için patent çıkarmış olsaydı 7 milyar dolar kazanç sağlayabilecekken, insanları kurtarmayı seçti.
Jonas Salk’ın aşısı 1961 yılında Albert Sabin tarafından geliştirilen ve şeker ile birlikte ağızdan alınan bir hap geliştirildi. Bir süre bu hap kullanıldıktan sonra Amerika Birleşik Devletler ve Birleşik Krallık, Salk’ın geliştirdiği aşıyı kullanmaya devam etti.
Evlilikleri :
1.eşi: 1939 yılında Donna Lindsay ile evlendi. 1968 yılında boşandı. Darrell Salk, Jonathan Salk, Peter Salk adlarında 3 çocuğu vardır.
2.eşi: 1970 yılında ressam Françoise Gilot ile evlendi.
Jonas Salk, 23 Haziran 1995 tarihinde La Jolla, Kaliforniya, ABD‘de 81 yaşında ölmüştür.
Jonas Salk sözleri :
– Eğer tüm böcekler Dünya’dan yok olacak olsaydı, 50 yıl içinde Dünya’daki hayat sona ererdi. Eğer insanoğlu Dünya’dan yok olacak olsaydı, 50 yıl içinde bütün yaşam formları kendini yeniler ve gelişirdi.
