Mahmud Ahmadi-Nejad kimdir, Mahmud Ahmadi-Nejad, 1956 doğumlu İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı. Amerika Birleşik Devletleri’ne ve Birleşmiş Milletler’e karşı çekinmeden yönelttiği eleştirilerle bilinen Ahmadi-Nejad, Muhammed Hatemi’nin 8 yıllık görev süresinin dolduğu 3 Ağustos 2005’ten bu yana İran’ın 6. Cumhurbaşkanı.
Mahmud Ahmadi-Nejad, yoksul bir ailede 28 Ekim 1956’da, İran’ın kuzeyindeki Semnan vilayetinde bulunan Gramsar kenti yakınlarındaki Aradan (Tahran’ın 90 kilometre doğusunda) köyünde dünyaya geldi. Babası demirci ustası ve nalbanttı. O henüz 1 yaşındayken, ailesi Tahran’a göç ederek işçi mahallesinde küçük bir eve yerleşen Ahmadi-Nejad’ın, çocukluğu da burada geçti.
Mahmud Ahmadi-Nejad, 1976 yılında İran’da düzenlenen üniversiteye giriş sınavlarını, 400.000 kişinin arasından 132. olarak kazandı. İran Bitesi’nde (IUSD) inşaat mühendisliği eğitimi aldıktan sonra 1984 yılında, aynı departmanda mastır yapan Ahmadi-Nejad, 1987’de ulaştırma mühendisliği alanında doktora yaptı ve profesör olarak aynı üniversitenin mühendislik fakültesinde dersler verdi.
Mahmud Ahmadi-Nejad, İran-Irak Savaşı öncesinde İran Devrim Muhafızları’na (Pasdaran) katıldı ve savaş esnasında Kerkük’te gizli operasyonlar yürüttü. İran Devrim Muhafızları 6. Ordusu başmühendisliği yapan ve savaştan sonra Maku ve Hoy vilayetleri vali yardımcılığı ve valiliğine atanan Ahmadi-Nejad, 1993-1997 arasında Erdebil vilayetinin valiliğini yaptı.
Cumhurbaşkanı seçilmeden önce, 3 Mayıs 2003’te, ikinci Tahran İl Konseyi’nce Tahran Belediye Başkanlığı‘na atanan Ahmadi-Nejad, 28 Haziran 2005’e kadar bu görevi yürüttü. Belediye başkanlığı süresince önceki başkanlarca açılmış kültür merkezlerine dini vurguyu ciddi bir oranda yerleştirdi, belediye binalarında kadınlar ve erkekler için ayrı asansörler kullanımı zorunluluğunu getirdi. Tahran meydanlarında İran-Irak Savaşı’nda ölenlerin anısının en canlı şekilde (bazı meydanlar açık mezarlıklara dönüştürülerek) yaşatılmasını önerdi. Fakir kesime gıda yardımı programları da icraatlarını tamamlayan bir unsur oldu. Belediye başkanlığı ile beraber başkentin önde gelen gazetelerinden Hemşehri’nin yöneticiliğini ele geçirdi ve gazeteyi siyasi programının odak noktalarından biri haline getiren Ahmadi-Nejad, gazete kadrosunda yer alan İran basın dünyasının yükselen yıldızlarından kadın gazeteci Nafize Kuhnavard’ı, Hatemi’ye rejimin kırmızı çizgileri ve yasa dışı istihbarat örgütleri hakkında uygunsuz bulduğu bir soru sorduğu için, Türkiye ve Azerbaycan adına casusluk yaptığı gerekçesiyle kovdu.
Siyasi güç zeminini, İran inşaat sektörünün lobi kuruluşu olarak görülen İslami İran İnşaatçılar İttifakı’ndan (Abadgaran) aldığı kabul edilen Mahmud Ahmadi-Nejad, her nekadar ittifak, İran Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda iki aday arasında (Ahmadi-Nejad ve Muhammed Bager Galibaf) bölünse de ikinci turda kendi arkasında toplandı. Böylece, 1000 kadar adayın İran Anayasa Muhafızları Konseyi tarafından elenmesinden sonra, ilk tura katılabilen 7 aday arasında en fazla oyu aldı (Ahmadi-Nejad ilk turda % 19.48 oranında oy almıştı) ve eski Cumhurbaşkanı Akbar Haşimi Rafsancani’ye (Hatemi’den önceki) karşı ikinci turda teke tek yarışarak oyların %61.69’unu elde etti. Muhalifleri seçime hile karıştığı ithamlarını dile getirmişlerse de ikinci tura İranlı seçmenlerin %59’u katıldı.
Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Amerika Birleşik Devletleri’yle mevcut ilişkilerde hiçbir açılım gösterilmemesi gerektiğini net bir şekilde savunan Mahmud Ahmadi-Nejad, Birleşmiş Milletler’e de defalarca suçlamalarda bulundu ve İran’ın nükleer programını sürdürmesi gerektiğini açık bir dille ifade etti. Bazı ülkeler nükleer programlar geliştirirken İran’ın neden geliştiremeyeceğini sorgulayan ve Birleşmiş Milletler’in 5 daimi üyesinin bazı ayrıcalıkları olduğuna göre İslam dünyasının da aynı ayrıcalıkları neden alamayacağını sık sık dile getiren İran Devlet Başkanı, cumhurbaşkanlığına seçildikten sonra bunu ‘yeni bir İslam devrimi’ olarak niteledi. Ayrıca bu devrimin yakında bütün dünyaya erişeceğini belirtti. İlk etapta bölge ülkeleri arasında (vizelerin kaldırılması yoluyla) seyahat hürriyetini ve bağların kuvvetlendirilmesini savunan Ahmadi-Nejad, İsrail’e ilişkin açıklamalarında kullandığı haritadan silme söylemiyle uluslararası camianın tepkisi çekti.
Mahmud Ahmadi-Nejad, siyasi kariyerinin başlangıcından beri militan ortamlarda yer aldı. 1979 İran İslam Devrimi süreci içinde, üniversitesinin öğrenci temsilcilerinden biriydi ve bu sıfatla Ayetullah Humeyni ile birkaç kez görüştü. A.B.D. Tahran Büyükelçiliği’nin basılması ve elçilik mensuplarının rehin alınmasıyla başlayan İran Rehineler Krizi’nde etkin rol oynadığı, Avusturya’da Kürt muhalifleri öldürttüğü iddiaları ve Tahran Evin hapishanesinde siyasi suçluların idam edildiği hakkındaki haberler yüzünden uluslararası kamuoyu tarafından sıkça eleştirildi.
İslamcı ve popülist görüşleri savunan bir dini muhafazakar olan Mahmud Ahmadi-Nejad’ın sade yaşantı tarzının, iyi eğitim mazisi ile dürüst politikaları kaynaştırdığı imajının İran toplumunun gelir düzeyi düşük kısmının gözünde popülerlik kazanmasına yol açtığı belirtilmektedir. Tahran borsasını ise kumarhane olarak adlandıran Mahmud Ahmadi-Nejad’ın, ‘yapılabilir ve yapabiliriz’ sloganı etrafında oluşturulmuş ve bazı kesimlerce belirsizlikler içerdiği düşünülen Cumhurbaşkanlığı programı ise; fakirlere yardım etmek, İslami değerlere daha fazla tutunmak, özelleştirmeyi tamamen ortadan kaldırmak ve ülkenin petrol gibi servetlerini komünist tipi bir yaklaşım ile halka dağıtmak gibi hedefleri içeriyordu.
Cumhurbaşkanı seçildikten sonra ilk icraatlarından biri yeni evli çiftlere iş ve konut edinebilmeleri için İran petrol gelirlerinden ayrılan 1.3 milyar Dolarlık bir fonun (İmam Rıza Aşk Fonu) yürürlüğe konulması olan ve çok basit bir evde, sadece öğretim üyesi maaşı ile geçinen Mahmud Ahmadi-Nejad, evli ve ikisi erkek biri kız olmak üzere üç çocuk babası.
