Montesquieu kimdir, Fransız düşünür ve siyaset kuramcısı. Yönetim biçimlerini sınıflandırması ve güçler ayrılığı kuramıyla siyaset biliminin ve çağdaş anayasa hukukunun öncülerindendir.
Montesquieu, 18 Ocak 1689 tarihinde La Brède, Fransa‘da Bordeaux yakınlarında La Brede şatosunda doğmuştur. Tam adı Charles-Louis de Secondat, baron de La Brède et de Montesquieu’dur. Babası Jacques de Secondat, 16.yy boyunca Fransa Krallığı’na hizmet etmiş ve çeşitli soyluluk unvanları almış bir asker ailesindendi. Yedi yaşındayken annesinin ölümü üzerine, ailenin en büyük çocuğu olarak, miras yoluyla La Brede baronu unvanını alan Charles Louis, 1700’de Paris yakınlarındaki Juilly’de bir koleje gönderildi. 1705’te bu okulu bitirerek Bordeaux Üniversitesi’nde hukuk öğrenimine başladı.
1708 yılında avukat oldu ve mesleğinde deneyim kazanmak için Paris‘e gitti. 1713 yılında babasının ölümü üzerine Bordeaux’ya döndü, ertesi yıl da Bordeaux Parlamentosu’na üye oldu. O dönemde Fransa’da parlamento üyeleri ya kral tarafından seçiliyor ya da üyelik babadan oğula geçiyordu.
Montesquieu, 20 yıl üzerinde çalıştığı “De l’esprit des lois” (Kanunların Ruhu Üzerine) adlı kitabında yasama, yürütme ve yargı’yı birbirlerinden ayırmanın önemini vurgulamıştır.
Parlamentonun başlıca görevi yargılama, kralın emirnamelerini ilan etme ve zaman zaman krala uyarıda bulunmaktı. 1715 yılında kendisine yüklü bir çeyiz getiren Jeanne de Lartigue ile evlenen, ertesi yıl, Montesquieu baronu olan amcasının ölümüyle onun tüm servetini, baronluk unvanını ve Bordeaux Parlamentosu’ndaki başkanlık görevini devralan Montesquieu, aynı yıl Bordeaux Akademisi’ne girdi. Bir yandan parlamentodaki görevini sürdürürken, bir yandan da bilimsel çalışmalarına ağırlık verdi ve 1717-1720 yılları arasında akademiye birçok bilimsel inceleme sundu.
Fransa‘da XIV. Louis, uzun bir saltanattan sonra 1715’te ölmüş, yerine XV. Louis geçmişti. Yönetim anlayışında hiçbir reform olmaması kendisini rahatsız etmiş, İngiltere’deki reformcu anlayıştan etkilenerek Fransa’nın devlet düzenine karşı eleştirel yazılar yazmıştır.
Söz konusu etkiler altında kaleme aldığı ilk yapıtı, 1721 tarihli İran Mektupları’dır. Fransa’daki politik koşullar, toplum yapısındaki ve kilise düzenindeki ussallık dışı ögeler eleştirilmektedir. 1734’te Romalıların Görkem ve Yozluklarının Nedenleri Üzerine İrdelemeler, 1748’de ise başyapıtı olan Yasaların Ruhu (De l’esprit des lois) yayımlandı. Yapıt hızlı bir etki yarattı. Fransa’da hem rejim yandaşları, hem de karşıtları tarafından düşmanca karşılandı. Katolik kilisesi yapıtı mahkûm etti ve 1751’de yasaklı yapıtlar listesine aldı. Buna karşılık Avrupa’nın geri kalanında ve İngiltere’de övgüyle karşılandı.
1727 yılında Fransız Akademisine seçildikten sonra Nisan 1728 ayında gereksinim duyduğu gözlemleri yerinde gerçekleştirmek için uzun ve değişik bir geziye çıktı. Özellikle politik kurum ve toplumsal yapılar üzerinde düşünüp çalışarak Avusturya‘yı, İtalya‘yı, Almanya‘yı, Hollanda‘yı, 1732’ye kadar yerleşir gibi olduğu İngiltere‘yi gezdi.
Bu büyük araştırının ilk ürünü 1734 yılında bitirdiği Considerations sur les Causes de la Grandeur des Romains et de Leur Decendences (Romalıların Büyüklüğüyle Çöküş Nedenleri Üstüne Düşünceler) oldu. Bu önemli inceleme, yıllık okuma, araştırma, düşünme çabasıyla en büyük esee Lois) din çevrelerinden ve mezheplerden sert tepkiler gördü; yazarının Defense de l’Esprit des lois (Kanunların Ruhunu Savunma) gibi ek bir çalışma yayımlamasına (1750) karşın dar kafaların egemenliğindeki bağnaz çevrelerce suçlandı. Roma din merkezince yasak kitaplar listesine alındı. Eserlerindeki dinsel kurum eleştirilerini kaldırmasını isteyen Papalığın önerilerini geri çevirerek yaşamının kalan bölümünü Paris-Bordeux arasında geçirdi, gözlerinin iyice zayıflamasına karşın yeni ürünler de verdi.
Montesquieu, 1715 yılında Jane de Lartigue ile evlendi.
Montesquieu, 10 Şubat 1755 tarihinde Paris, Fransa‘da 66 yaşında ölmüştür.
Montesquieu’nun araştırma yöntemi de ilginçtir. Hareket noktasını daima olgular oluşturur. Gözlem ve deneyim onun yönteminin temel taşlarıdır. O, toplumsal ve hukukî olguları tıpkı doğa olayları gibi gözlemiş, türlerini saptayarak sınıflamış ve böyle oluşlarının sebeplerini tayine çalışmıştır. O, olaylar arasındaki zorunlu ilişkileri buldukça, yani olaylar dünyasındaki determinizmi yakaladıkça kanunlara yükselmiş, bulduğu bu genel kanunlar yardımı ile de olayları açıklamağa çalışmıştır. Böylece tüme varım ile tümdengelimi birbirlerini tamamlayacak biçimde kullanmıştır.
Montesquieu’nun en sık tekrarladığı hakikatlerden biri de, despotik düzenlerde yasaların geçerli olmadığıdır.
Kitapları :
1716 – Dissertation sur la politique des Romains (“Romalılar’ın Siyaseti Üstüne İnceleme”)
1718 – Les dettes de l’etat (“Devlet Borçları”)
1721 – Observations sur l’histoire naturelle (“Doğa Tarihi Üzerine Gözlemler”)
1721 – Lettres persanes (İran Mektupları)
1734 – De la monarchie üniverselle en Europe (“Avrupa’daki Evrensel Monarşi Üzerine”)
1734 – Consi-derations sur les causes de la grandeur des Romains et de leur akkında Mülahazat)
1748 – De l’esprit des lois, (Kanunların Ruhu Üzerine)
1750 – Defense de l’esprit des lois (“Kanunların Ruhunun Savunması”)
