Moşe Dayan kimdir

Moşe Dayan kimdir, İsrailli askeri lider ve siyaset adamı. İsrail Savunma Kuvvetleri’nin dördüncü genel kurmay başkanıdır. (1953-1958).

Moşe Dayan 20 Mayıs 1915 yılında Kinneret gölü yakınlarındaki Deganya Alef Kibbuttz’unda dünyaya geldi. İbranice’de, ismi “Musa Hakim” anlamına gelir.

14 yaşına geldiğinde Yahudi yerleşim merkezlerini Arap saldırılarına karşı savunmayı hedefleyen bir yeraltı örgütü olan Hagana’ya katıldı. Dayan, Hagana’da görev aldığı dönem süresince İngiliz Generali’nden gerilla savaş taktiğini öğrendi. 1936-1939 isyan süresince Galile ve “Jezreel Valley”de özel polis güçleri altında görev yaptı.1939 yılında İngilizler’in Hagana’yı dağıtmasının ardından Dayan yakalandı ve iki yıl hapse mahkum edildi.

1941 yılında tahliyesinin ardından ve Suriye’nin bağımsızlaştırılmasını sağlayan güçleri ile görev yaptı. Lübnan ile yapılan bir çatışma esnasında yaralanan Dayan, sağ gözünü kaybetti. Sağ gözünü kapatması için taktığı siyah koruyucu zaman geçtikçe kendisini tanımlayan bir simge haline geldi. 1948 yılına kadar aktif olarak Hagana’ya hizmet etti.

Askeri yaşamı 1937’de İngiliz subayı Yüzbaşı Orde Wingate’ten öğrendiği gerilla savaşı yöntemleriyle özel gece bölüklerinde başlamıştır. Bu bölükler İsrail’de ayaklanan Arap çetelerine karşı savaşan birlikler olmuş ve İsrail ordusunun önemli bir parçasını oluşturmuştur. Komandoları Araplara ve 1941’de Suriye’de bulunan Fransız kıtalarına karşı yönetti. 1948’de albaylığa yükseldi. İsrail Kurtuluş Savaşı sırasında Suriye sınırının Kudüs bölümünde komutanlık yaptı. Generalliğe yükseldi ve genelkurmay başkanı oldu (1953). Yeni İsrail kuvvetlerini örgütledi, Mısır’a karşı Sina’da açılan savaşı yönetti (1956). Dayan 1958 yılında askerliği bıraktı ve ikinci kariyeri olan politikaya atıldı. Tarım bakanlığı (1959-1963), siyasal parti yöneticiliği (1965) ve savaş bakanlığı yaptı (1967). İşçi Partisi içinde önemli rol oynadı. Başbakanlığa adaylığını koyduysa da Golda Meir’in kazanması üzerine çekildi. Meir hükümetinin savunma bakanı oldu.

2 Ekim 1973 yılında Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat‘ın İsrael’e yaptığı beklenmedik atak ülkeye zarar verdi. Yom Kipur Savaşı olarak bilinen savaşın hazırlıksız yakalanılması karşı savunmayı da geciktirdi. 22 Ekim’de ateşkes yapılmasına rağmen İsrail halkının güveni ciddi şekilde sarsılmıştı. Bu hazırlıksız yakalanışın sorumlusu olarak gözler Savunma Bakanı Moşe Dayan’a çevrildi ve bazı kesimler tarafından Bakanlığı’nın geri al ve halk kendisini suçlamaya devam etti. Katıldığı askeri bir cenaze töreninde yaslı ailelerin kendisini “oğullarının katili” olarak tanımlaması üzerine 1974 yılında Meir’e istifasını bildirdi. Dayan meydana gelen bu Yom Kipur Savaşı olaylarının ardından, yeni Başbakan olarak seçilen Likud Partisi Başkanı Menachem Begin’in kendisine ikinci bir şans vererek tekrar Dışişleri Bakanı olması teklifini İşçi Partisi’ne karşı görüşlere sahip bir parti olmasına rağmen kabul etti.Daha sonra İşçi Partisi’nden ayrılarak Telem Partisi’ni kurdu. 1981 seçimlerinde partisi Telem, yalnızca iki sandalye kazandı.
Dayan, Arap milletlerle barış sağlamak amacıyla bir çok görüşme yaptı ve bu konuda atılacak adımlara liderlik etti. Amerika Birleşik Devletleri Başbakanı ve arabulucu Jimmy Carter‘ın yardımlarıyla Dayan Mısırlılar ile önce Leeds Castle’da daha sonra ise Camp David’de bir araya geldi. Sonuç olarak 17 Eylül 1978’de Camp David Barış Antlaşması imzalandı.

II. Dünya Savaşı yıllarında 1941’de Suriye’de Fransız kuvvetlerine karşı savaşırken sağ gözünü kaybetmiştir.

Yakalandığı kanser hastalığı sebebiyle 16 Ekim 1981 yılında vefat eden Dayan’ın mezarı Negev’e gömüldür.