Muammer Kaddafi kimdir, Muammer Ebu Minyar el-Kaddafi, 7 Haziran 1942 tarihinde Akdeniz kıyısındaki Sirte şehri yakınlarında Bedevi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Genç yaşlarında Mısır devlet başkanı Cemal Abdul Nasır ve onun Arap sosyalizmi ve Arap ulusçuluğuna dayalı ideolojisine hayranlık duyuyordu. Kaddafi, 1956 yılında Süveyş Krizi yaşanırken İsrail karşıtı protesto gösterilerine katılıyordu.
Libya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi (1963). Daha sonra Bingazi’deki Askeri Akademi’ye girdi. Okul arkadaşlarıyla birlikte, ileride Özgür Subaylar Hareketi adını alacak gizli bir örgüt kurdu (1959). Mezun olduktan sonra İngiltere’ye giderek askeri alanda uzmanlık eğitimi gördü (1966).
1 Eylül 1969’da Muammer Kaddafi liderliğindeki genç subaylar, ile Kral İdris’e karşı kansız bir darbe yaptılar. Darbe gerçekleştiği sırada Kral İdris, Türkiye’de, Bursa kaplıcalarında tedavi görüyordu. Yeğeni veliaht El Rida radyo ile tahttan vazgeçtiğini bildirdi ve ev hapsine alındı. Monarşi lağvedildi ve yeni Libya Arap Cumhuriyeti ilan edildi
Henüz 27 yaşında iktidara el koyan Muammer Kaddafi’nin üllkesi Libya, kısa zamanda Batı karşıtı gruplar için bir cennet haline geldi. Emperyalizm ile savaşma iddiasındaki kimi örgütler Libya’nın askeri ve finansal desteğini arkasına aldı.
Darbeden sonra ülkede denetimi ele geçiren Devrim Komuta Konseyi başkanlığın’te başbakanlık görevini de üstlendi. Aynı yıl Libya’nın “özgür bir Arap demokratik cumhuriyeti” olduğunu belirten yeni bir anayasa oluşturarak, ABD’nin ve İngiltere’nin ülkedeki askeri üslerini kapattı.
Muammer Kaddafi, 20. yüzyılın diğer politik figürlerinin de gerçekleştirdiği gibi, İslam sosyalizmi olarak adlandırdığı siyasi felsefesini “Yeşil Kitap” adını verdiği 1975-1979 arasında üç cilt halinde yayınlanan kitabı ile açıkladı. Kaddafi, hem Marksizmden hem kapitalizmden ayrılan “evrensel üçüncü yol” teorisini ortaya koyuyordu.
Cemal Abdul Nasır’ın Arap Birliği politikasının ateşli bir savunucusu olan Kaddafi, Nasır’ın 28 Eylül 1970’de ölümünün ardından Arap ulusçuluğu fikrinin ideolojik önderi olmaya çalıştı. Kaddafi’nin Tunus ile birleşme girişimi 1974’de başarısızlıkla sonuçlandı. Mısır ve Libya arasındaki tam bir birleşme sağlama tasarısı ise, iki ülkenin karşılıklı suçlamaları nedeniyle başarısızlığa uğradı. 1977’de bu çekişmeler silahlı bir çatışmaya ve diplomatik ilişkilerin kopmasına yol açtı.
Kasım 1985’te CIA tarafından Kaddafi yönetimine karşı gizli operasyonlar yapıldığı ortaya çıktı. Roma ve Viyana’daki İsrail havayolları bürolarına Filistinlilerce (Ebu Nidal grubu) yapılan saldırıların (Aralık 1985) Libya tarafından desteklendiğini ileri süren ABD, Libya’nın eylemlerinin ABD’nin ulusal güvenliğini ve dış siyasetini tehdit ettiğini iddia etti.
Komşu ülkeler Tunus ve Mısır’da 30’ar yıllık Bin Ali ve Mübarek iktidarlarının son bulmasıyla neticelenen halk hareketlerinin ardından, Şubat 2011’de Libya’da da Kaddafi iktidarını sarsan karışıklıklar baş gösterdi. Libya’da çıkan iç savaşın ardından 23 Ağustos 2011’de muhalifler Kaddafi’nin Trablus’taki Babül Aziziye karargahına girmeyi başardı. 20 Ekim 2011 tarihinde, memleketi Sirte’de, Ulusal Geçiş Konseyi askerleri tarafından yakalandı. Linç edilerek öldürülmesi bazı çevrelerde tepkiye sebep olmuştur. Kaddafi 25 Ekim 2011 tarihinde çölde bilinmeyen bir yerde gömülmüştür.
