Mustafa Fevzi Çakmak kimdir, Asker ve siyaset adamı.
1856 yılında İstanbul’da doğdu. Anadolu’da kurtuluş kaynaşmaları başladığı sırada, Saray’ın gözde adamları arasındaydı. 1898 yılında kurmay yüzbaşı olarak Akademi’yi bitirdikten sonra, Arnavutluk’ta görev yaptı (1899). Arnavutluk ve Rumeli vilayetleriyle ile ilgili ıslahat kararlarını uygulamakla görevli heyette bulundu (1912); 1917’de Diyarbakır’da tümen komutanlığı; aynı yıl Filistin’de 7. Ordu komutanlığı yaptı. 1918’de Genelkurmay Başkanlığında görevliydi ve Mustafa Kemal’in Samsun’a hareketinden bir gün önce de 1. Ordu müfettişliğine atandı.
1919 yılı başlarında Ali Rıza Paşa Kabinesi’nde Harbiye nazırı oldu. Fevzi Paşa 3 Mayıs 1920’de Kozan milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine katıldı; aynı gün de Milli Savunma Bakanlığına ve İcra Vekilleri heyeti reisliğine getirildi.
1920 sonlarında Erkânı Harbiye’si Umumiye vekil vekiliydi. 1921’de II. İnönü Savaşı’ndan sonra Korgenerallik rütbesiyle Genelkurmay Başkanlığına getirildi. Sakarya Zaferi’nin ardından da Meclis’ten mareşallik rütbesini aldı. İlk yıllarda aynı zamanda milletvekiliydi ama 1925’te askerlikle siyaset arasında bir seçim yapma durumunda kalınca asıl mesleğinde karar kıldı ve 1944 yılında yaş haddinden emekliye ayrılıncaya kadar Genelkurmay Başkanlığında kaldı. En büyük başarısı Atatürk ile İnönü’nün de kesinlikte aynı görüşte olmalarından güç alarak, orduyu siyaset dışında bırakabilmesiydi.
Çakmak, askerlik hayatını iki ayrı döneminde, iki eser yayınladı: “Gorbi Rumeli’nin sureti ziya ve Balkan Harbi’nde Garp cephesi hakkında konferanslar” (1927) ve “Büyük Harbde Şark cephesi hareketleri” (1936).
Mareşal Fevzi Çakmak, 1948’de siyaset sahnesine çıktı ve emekliye ayrılışından sorumlu tuttuğu İnönü’ye karşı çıkmak için DP listesinden İstanbul milletvekili olarak Meclise girdi. Atatürk dönemi bakanlarından Cami Baykut ve Tevfik Rüştü Aras ile birlikte sol eğilimli İnsan Hakları Derneğini kurdu. 12 Nisan 1950 tarihinde vefat etti. Eyüp Sultan’da toprağa verildi.
