Stanislao Cannizzaro kimdir, Amedeo Avogadro Hipotezi’ni uygulayıp atom, molekül ve atom ağırlıkları kavramlarını açıklamıştır.
Stanislao Cannizzaro, 13 Temmuz 1826, İtalya‘da Sicilya’nın Palermo kentinde doğmuştur. Annesi Anna Di Benedetto, babası Polis Genel Müdürü Mariano Cannizzaro’dur. 1841 yılında tıp mesleğini yapma niyetiyle üniversiteye girdi ancak çok geçmeden kimya ilgisini çektiği için o alanda öğrenimine devam etti. Palermo, Napoli ve Pisa üniversitelerinde kimya ve fizik eğitimi gördü.
1847 yılında üniversiteyi bırakıp Sicilya’dak ihtilal başarılı olmayınca 1849 yılında Marsilya’ya, oradan da Paris‘e kaçmak zorunda kaldı. Paris’de Chevreul‘un laboratuvarında iki yıl çalıştıktan sonra yeniden İtalya‘ya döndü ve Sardinya’nın Alessandria kentinde öğretmenlik görevi aldı. Daha sonra, 1855 yılında Cenova, 1861 yılında Palermo ve 1871 yılında da Roma üniversitelerinde profesörlük görevlerini üstlendi.
1871 yılında senatör seçildi ve genellikle halk sağlığı ile ilgili sorunlara yöneldi. Bu arada gümrük laboratuvarlarının kurulmasını sağladı.
Cannizzaro kısıtlı olanaklara karşın 1853 yılında kendi adı ile anılan tepkimeyi buldu. Bu tepkimede, benzaldehit, kuvvetli bir baz ortamında kendi kendine yükseltgenme ve indirgenme yolu ile benzoik asit ve benzil alkole dönüştürülmektedir.
Cannizzaro’nun kimya bilimine en önemli katkısı Amedeo Avogadro‘nun “eşit hacimdeki bütün gazların aynı koşullar altında eşit sayıda molekül içerdiğini” ileri süren hipotezinden yararlanarak yarım yüzyıldan beri bir türlü kararlaştırılamayan atom ağırlıkları konusunu aydınlatmasıydı.
Cannizzaro 1858 yılında Avogadro’nun elli yıl önce yayımladığı hipotezini öğrenince, bu savın gazların molekül ağırlıklarının ve içeriklerinin saptanmasında kullanılabileceğini anladı. Gazların dışındaki kimyasal maddeler için de molekül ağırlıklar özgül ısılarının ölçümüyle bulunabilirdi.
Gay-Lussac‘ın bileşen gaz hacimleri ilkesini uygulayarak yaptığı hesaplar Berzelius’un saptadığı elementlerin atom ağırlıklarının doğruluğunu kanıtladı. Bu bulgularını 1858 yılında Sunto di un corso di filosofia chimica (“Kimya Felsefesi Derslerine Örnek”) adlı yapıtında topladı.
1850’li yıllar kimya biliminin en karmaşık dönemine rastlar. Bu sıralarda John Dalton‘un atom teorisi genellikle benimsenmekle birlikte kimyasal maddelerin yapılarını ve atom-molekül kavramlarını belirleyecek formül yazımı konusunda bir birlik yoktu; elementlerin atom ağırlıkları konusunda da bilim adamları kesin ve doğru sonuca varamamışlardı. Berzelius ve başkaları elementlerin atom ağırlıklarını doğru olarak gösteren değerler bulmuşlardı, ancak uygulamalarda çeşitli sorunlar çıkmaktaydı. Örneğin basit bir bileşik olan asetik asitin on dokuz farklı formülü vardı.
August Kekule karışıklığa son vermek amacıyla 1850’lerin sonlarına değin Avrupa’nın önde gelen kimyacılarının katılacağı bir bilimsel toplantının yapılmasını önerdi ve 1860 yılında Karlsruhe kentinde ilk kez bir uluslararası kimya konferansı yapıldı. Konferansa katılan 140 delege arasında Friedrich Wöhler, Justus von Liebig, Jean Baptiste Dumas, Robert Bunsen, Adolph Wilhelm Hermann Kolbe, Edward Frankland ve Dimitri İvanoviç Mendeleev gibi devrin tanınmış bilim adamları da bulunmaktaydı. Cannizzaro konferansa katılanlara Sunto di un corso di filosofia chimica’yı dağıttı ve Avogadro’nun hipotezini destekleyen etkileyici bir konuşma yaptı. Özellikle atom ve molekül arasındaki farkı vurguladı. Hidrojen atomunun ağırlığını 1 olarak kabul edip hidrojen molekülünün iki hidrojen atomundan meydana geldiğini gösterdi. Konferans sonunda bazı bilim adamlarını Avogadro’nun çalışmalarının önemine inandırabilmişti ve kısa bir süre sonra da Avogadro Hipotezi yaygın olarak benimsendi. 1860’larda bu önemli kavramın açıklığa kavuşmasından sonra kimyasal formüller basitleştiği gibi temel ilkelerde bir görüş birliği oluştu.
1871’de milletvekili oldu. Kimyaya atom kuramı alanında getirdiği yeniliklerden dolayı 1891’de kendisine Copley madalyası verildi.
Stanislao Cannizzaro, 10 Mayıs 1910, İtalya, Roma‘da 84 yaşında ölmüştür.
Kitapları :
1858 – Sunto di un corso di filosofia chimica (“Kimya Felsefesi Derslerine Örnek”)
