Zülfü Livaneli kimdir, Türk müzisyen, politikacı, yazar ve yönetmen. Gerçek adı Ömer Zülfü Livaneli’dir.
Albümleriyle birçok ödüle layık görülmüş, eserleri, Joan Baez, Maria Farandouri, Maria del Mar Bonet gibi dünyaca ünlü müzisyenler tarafından yorumlanmıştır. Elia Kazan, Jack Lang, Vanessa Redgrave, Arthur Miller, Mikhail Gorbaçov gibi ünlülerle birlikte dünya kültürünün ilerlemesi ve sanatın gelişimine katkıda bulunmak için çalışmalarda bulunmuştur. Kültür, sanat ve politika alanında birçok projeye imza atmış olan Livaneli’nin çektiği filmler, ABD, Fransa, Almanya, İsviçre, ve Japonya gibi ülkelerde de gösterime girmiştir. Yayınlanmış 7 kitabı, 25 albümü, 300 bestesi ve uzun metrajlı olarak çektiği 3 filmi vardır.
20 Haziran 1946 yılında Mustafa Sabri Livaneli ve Şükriye Livaneli’nin çocukları olarak Konya’da dünyaya geldi. Henüz küçük yaşlardayken müzikle ilgilenmeye başladı ve bağlama çalmayı öğrendi.
1964 yılında Ülker Tunçay ile evlenen Livaneli çiftinin 1966’da kızları Aylin Livaneli dünyaya geldi.
Politik duruşu sebebiyle, 1971’de yaşanan darbe sonrasında cezaevine giren sanatçı 1972 yılında İsveç’e yerleşti.
Stockholm’da bir yıl müzik eğitimi gördü. 1973’te ilk albümü Chants Revolutionnaires Turcs’ü Belçika’da yayınladı. 1975 yılında mezun olduktan sonra, çalışmalarını uzunçalar olarak kaydetti. Bağlama çalarak yaptığı geleneksel türkü formundaki müziğiyle batı enstrümanlarını bir arada kullanıyordu. Zengin ve farklı bir müzikal altyapı oluşturmaya başlamıştı.
1976’da Otobüs filminin müziklerini yazan sanatçı, daha sonraki yıllarda da filmler için beste yapmaya devam etti.
Nazım Hikmet‘in şiirlerinden bestelediği şarkılarını, 1978 yılında yaptığı “Nazım Türküsü” albümünde bir araya getirdi.
Müziği geniş kitlelere ulaşmaya başladığında, dünyaca ünlü pek çok müzisyenin de ilgisini çekmeye başladı. Maria Faranduri ve Mikis Theodorakis‘le çeşitli ülkelerde konserler verdi, plaklar doldurdu.
Ekim 1986‘da Cengiz Aytmatov‘un daveti üzerine Federico Major, Yaşar Kemal, Arthur Miller ve diğer ünlü sanatçı ve düşünürlerin katıldığı Issyk – Kul Forumu‘nda yer aldı.
1987’de senaryosunu da yazdığı ilk filmi “Yer Demir Gök Bakır” için kamera arkasına geçti. German Camera Award ve San Sebastián International Film Festival tarafından ödüle layık görülen ilk filmin başarısı büyük oldu.
1988’de çektiği ikinci uzun metrajlı filmi, “Sis”te, ünlü aktör ve yönetmen Elia Kazan rol alıyordu. Kazan’ın aktör olarak rol aldığı son film olan Sis, Montpellier Mediterranean Film Festival ve Valencia Festival of Mediterranean Cinema gibi iki önemli festivalden de ödülle döndü.
1993’te sanatçı Şahmaran filmini çekti. Türkan Şoray ve Mehmet Balkiz’in başrollerinde oynadığı film, diğer iki filmine göre daha az ses getirdi. Şahmaran, 1976’dan itibaren yaklaşık 30 film bestelediği, aralarında, “Sürü”, “Yol” ve “Yılanı Öldürseler” gibi önemli yapımlar için yazdığı şarkılar da olan, film müziği çalışmalarının sonuncusuydu. Livaneli aynı yıl ilk kitabı olan “Diktatör İle Palyaço“yu yayınladı.
1994’te ikinci kitabı “Sosyalizm Öldü mü?” çıktı. Sanatçı aynı yıl, yerel seçimlerde İstanbul Büyükşehir Belediye başkanlığına aday oldu.
1996’da merkezi Paris’te bulunan UNESCO tarafından büyükelçi olarak seçildi.
1998‘te,“Orta Zekalılar Cenneti“, “Arafat’ta Bir Çocuk“, “Livaneli Besteleri-Nota” kitaplarını yayınlayan sanatçı, 1999 yılında ikinci kez İstanbul Büyükşehir Belediye başkanlığına aday oldu.
2001 yılında “Bir Kedi Bir Adam Bir Ölüm“, “Engereğin Gözündeki Kamaşma” kitaplarını yayınlayan Livaneli, 2002 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi İstanbul milletvekili seçildi.
2004 yılında partisinden istifa edip bağımsız milletvekili olan sanatçı, 2005’te, Mikis Theodorakis ve Kanada‘da yaşayan bilim adamı Apostolos Papageorgio ile birlikte, antik dönemin en önemli hekimlerinden biri olan Efesli Soranos adına verilen ‘Soranos Dostluk ve Bilim Ödülü‘nü aldı.
18 Temmuz 2006’da, Yunanlı besteci ve yorumcu Mikis Theodorakis adına verilmeye başlayan, Türk-Yunan dostluğuna katkıda bulunanların ödüllendirildiği Theodorakis Ödülü’nün sahibi oldu.
Livaneli, halen Vatan Gazetesi’nde köşe yazarlığı yapmakta ve UNESCO kültür elçiliği görevine devam etmektedir.
Cumhuriyet Halk Partisi 13. Olağanüstü Kurultayı’nda yeter sayıda imza bulamadığı için genel başkan adayı olamadı ve parti yönetimini ağır şekilde suçlayarak istifa etti. Livaneli, istifasını açıklarken şunları söyledi: CHP yönetimi, Atatürk’ün laik, devrimci, halkçı, çağdaş ve reformcu çizgisini 21. yüzyıla taşıyamadığı için ülkemizi içinden çıkılması güç bir siyasi karmaşaya sürükledi. Bu büyük tarihsel ve siyasi kaymayı engelleyebilmek ve CHP’yi özündeki devrimci, reformcu ilkelere tekrar kavuşturabilmek için, parti içinde her düzeyde büyük çaba harcadım. Ama ne yazık ki bu çabalar da diğerleri gibi sonuçsuz kaldı. Partideki muhalif fikir ve kişileri yok etme alışkanlığı, bu kurultaydan sonra da bir kıyıma dönüşerek devam ediyor. CHP içinde kalarak mücadele etme yolları artık tükendi. Parti, örneği görülmemiş bir şekilde antidemokratik ve oligarşik bir yapıya dönüştürüldü.
ÖDÜLLERİ:
Theodorakis ödülü – Temmuz 2006,
Soranos Dostluk Ödülü – Ekim 2005,
En İyi Film Müziği – Sürü-1978 – Sinema Yazarları Derneği (SİYAD),
En İyi Film Müziği – Yılanı Öldürseler -1982- Ankara Sanat Evi,
Yılın Plağı Ödülü, Yunanistan – Maria Faranduri Livaneli Söylüyor -1982,
Cannes Film Festivali Altın Palmiye Ödülü – Film Müziği-Yol -1982,
Alman Plak Eleştirmenleri Derneği Yılın Plağı Ödülü – Maria Faranduri Livaneli Söylüyor -1993,
Edison Ödülü, Hollanda – Maria Faranduri Livaneli Söylüyor -1983,
Altın Plak Ödülü – Livaneli-Theodorakis- Güneş Topla Benim İçin -1986,
Yılın Müzisyeni, Türkiye – 1984 Nokta Dergisi– Doruktakiler,
Cannes Film Festivali – 1987 Özgün Bir Bakış,
En İyi Yabancı Film Ödülü-San Sebastian Film Festivali, İspanya – Yer Demir Gök Bakır -1987,
‘Hıristiyan Sinema Örgütü -OCIC’,
Köln Foto Kino Fuarı, B. Almanya – 1987 ‘Altın Kamera’ (Jurgen Jurges),
En İyi Film Yönetmeni, Türkiye – 1989 Nokta Dergisi- Doruktakiler,
Montpellier Festivali Altın Antigone Birincilik Ödülü – 1989 Sis,
Valencia Altın Palmiye Birincilik Ödülü – Sis- 1989 En İyi Yönetmen Ödülü,
Avrupa Film Akademisi En İyi Film Adaylığı – 1989 Sis,
Fransız Eleştirmenlerince Avrupa’nın En İyi On Filminden biri – 1989 Sis,
En İyi İkinci Film Ödülü – 1989 Antalya Film Festivali-Sis,
Abdi İpekçi Ödülü – 1996,
Abdi İpekçi Ödülü – 1997,
Balkan Edebiyat Ödülü, Türkiye, 1997 Engereğin Gözündeki Kamaşma,
Premio Luigi Tenco Uluslararası Besteci Ödülü, San Remo, İtalya – 1999,
37. Antalya Altın Portakal Film Festivali Yaşam Boyu Onur Ödülü – 1999,
Yunus Nadi Roman Ödülü, Türkiye – 2001 Bir Kedi Bir Adam Bir Ölüm.
ALBÜMLERİ:
1973-Chants Revolutionnaires Turcs,
1975-Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz,
1977-Merhaba,
1978-Nazım Türküsü,
1978-Otobüs(Sdt.),
1979-Alamanya Beyleri,
1979-Atlının Türküsü,
1980-Günlerimiz,
1980-İnce Memet Türküsü,
1982-Livaneli Söylüyor,
1983-Yol (Sdt.),
1983-Eine Auswahl,
1983-Ada,
1984-İstanbul Konseri,
1985-Güneş Topla Benim İçin,
1986-Zor Yıllar,
1987-Gökyüzü Herkesindir,
1988-Film Müzikleri,
1990-Crossroads,
1993-Saat 4 Yoksun,
1995-Neylersin,
1996-Janus,
1996-Yangın Yeri,
1997-Livaneli & Theodorakis: Birlikte,
1999-London Symphony Orch. Plays Livaneli,
1999-Unutulmayanlar,
2002-Nazım Türküsü (yeniden basıldı).
Kitapları:
2019 – Rüzgârlar Hep Gençtir,
2018 – Gölgeler,
2017 – Elia ile Yolculuk,
2017 – Huzursuzluk,
2015 – Konstantiniyye Oteli,
2013 – Kardeşimin Hikayesi,
2012 – Edebiyat Mutluluktur,
2012 – Harem,
2011 – Serenad,
2010 – Sanat Uzun Hayat Kısa,
2008 – Son Ada,
Sevdalım Hayat,
Leyla’nın Evi,
Gorbaçov´la Devrim Üstüne Konuşmalar,
2002 – Mutluluk,
Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm,
Livaneli Besteleri,
Engereğin Gözündeki Kamaşma,
Sosyalizm Öldü Mü?
Diktatör ile Palyaço,
Türkiye Orta Zekalılar Cenneti,
Sis,
Dünya Değişirken,
Geçmişten Geleceğe Türküler,
Arafat’ta Bir Çocuk.
